Znajści
Ałharytmičny łacinski varyjant
22.03.2023 / 09:1922RusŁacBieł

10 faktaŭ pra Chatyń, jakija musić viedać kožny

U losie Chatyni, što miž Łahojskam i Pleščanicami, spalenaj ź ludźmi 22 sakavika 1943, adbiłasia trahiedyja niekalkich socień biełaruskich viosak. Siońnia — 80-ja ŭhodki chatynskaj trahiedyi.

Fota: wikimedia.org

Navat samo słova Chatyń zrabiłasia nazoŭnym.

1. Tak pomścili za alimpijskaha čempijona

21 sakavika 1943 na aŭtadarozie Łahojsk — Pleščanicy partyzany abstralali niamieckuju kałonu 118 palicejskaha achoŭnaha bataljona. Adnym z zabitych byŭ haŭptman Hans Violkie — čempijon bierlinskaj Alimpijady 1936 hoda, jakoha asabista viedaŭ Hitler.

Na nastupny dzień, ahledzieŭšy miesca partyzanskaj zasady, niemcy pa śladach vyjšli da vioski Chatyń.

U karnaj akcyi ŭdzielničaŭ palicejski bataljon i padraździaleńnie Oskara Dyrlivanhiera.

Sapraŭdy, zmučanyja marazami partyzany, niahledziačy na zabaronu kamandavańnia spyniacca ŭ nasielenych punktach, načavali ŭ susiedniaj Chatyni. Pabačyŭšy, što niemcy i palicai akružajuć viosku, jany syšli ŭ les. Fašysty stralali pa ich, ale ź vialikaj adlehłaści nie trapili. Za partyzanskuju akcyju vyrašana było pakarać žycharoŭ Chatyni.

2. 149 čałaviek, ź ich 75 — dzieci,

zahinuli ŭ Chatyni. Ad vioski zastałosia papiališča — karniki spalili ŭsie 26 chat z budynkami. Ludziej zahnali ŭ kałhasnaje humno i padpalili. Pa tych, chto sprabavaŭ vyrvacca z ahniu, stralali.

Chatyń była vioska katalickaja. Tamu i imiony ŭ ludziej byli: Pietrunela, Rehina, Juzefa…

3. Piaciora dziaciej uratavałasia

Troje ź ich — 13-hadovy Vałodzia i 9-hadovaja Sonia Jaskievičy, i 13-hadovy Saša Žałabkovič — zdoleli schavacca ŭ vioscy i nie trapili ŭ humno, dzie zhareli ich rodnyja. Paśla vajny jany raśli ŭ Pleščanickim dziciačym domie.

Alaksandr Žałabkovič skončyŭ vajskovuju vučelniu, słužyŭ, vyjšaŭ u adstaŭku padpałkoŭnikam. Jon pamior u 1994. Uładzimir Jaskievič pracavaŭ na Minskim aŭtazavodzie, na piensii žyŭ u susiedniaj z Chatyńniu vioscy Kazyry. Jaho nie stała ŭ 2008. Siastra pracavała na pošcie, ciapier na piensii, žyvie ŭ Minsku.

Jašče dvoje dziaciej vyžyła ŭ achoplenym połymiem humnie: 7-hadovy Viktar Žałabkovič i 12-hadovy Antoś Baranoŭski. Mały Vicia apynuŭsia pad ciełam maci i nie zhareŭ, a Antoś sprabavaŭ vyskačyć z ahniu i byŭ paranieny ŭ nahu. Karniki paličyli jaho miortvym. Viktar staŭ inžynieram-stankabudaŭnikom, nie pieražyŭ pandemii kavidu. Anton trahična zahinuŭ u 1969 hodzie ŭ Arenburhu, kudy pajechaŭ pracavać: u internacie, dzie jon žyŭ, nočču ŭspychnuŭ pažar.

Jašče dźvie dziaŭčyny, Julija Klimovič i Maryja Fiedarovič, vypaŭźli z ahniu i dabralisia da lesu. Ich padabrali susiedzi ź vioski Chvaraścieni. Ale praź niadoŭhi čas fašysty spalili ź ludźmi i Chvaraścieni…

4. Jazep Kaminski

Adziny darosły chatyniec, jaki zdoleŭ uratavacca — Jazep Kaminski, 56-hadovy viaskovy kaval. Aficyjnaja viersija kaža, što Kaminski aprytomnieŭ siarod abharełych ciełaŭ adnaviaskoŭcaŭ poźnim viečaram, kali karniki źjechali. Jość i inšaja viersija, jakuju taksama ahučvaŭ Kaminski: napiaredadni partyzany zahadali jamu zarezać aviečku i, kab jaje absmalić, jon pajšoŭ u les pa hallo. Jakraz tady ŭ Chatyń uvajšli karniki. Jak by tam ni było, u ahni Kaminski straciŭ siamju, jaho 15-hadovy syn Adam skanaŭ ad apiokaŭ i ranieńnia. Pomnik Niaskoranamu Čałavieku — centr chatynskaha miemaryjała — heta vyjava Kaminskaha z synam na rukach.

Paśla vajny Kaminski žyŭ u vioscy Kazyry, druhi raz žaniŭsia. Pamior u 86-hadovym vieku.

5. Kat Chatyni 30 hadoŭ ličyŭsia vieteranam

Apieracyjaj u Chatyni faktyčna kamandavaŭ Ryhor Vasiura — načalnik štaba 118 palicejskaha achoŭnaha bataljona. Staršy lejtenant Čyrvonaj armii, jon trapiŭ u pałon i pierajšoŭ na niamieckuju słužbu. (118 bataljon farmiravaŭsia ź liku savieckich vajennapałonnych, jakija apynulisia ŭ Kijeŭskim katle.)

Chatyń — nie adzinaja vioska, u źniščeńni jakoj udzielničaŭ Vasiura. Pad kaniec vajny jon pierajšoŭ z palicyi ŭ hrenadziorskuju dyviziju SS, adstupiŭ ź joj u Francyju. Paśla viartańnia ŭ SSSR Vasiura zdoleŭ schavać infarmacyju pra ŭdzieł u karnych akcyjach: atrymaŭ turemny termin za pałon, ale ŭ 1955-m byŭ amnistavany. 30 hadoŭ jon žyŭ u Kijeŭskaj vobłaści, ličyŭsia vieteranam vajny. Jaho štohod vinšavali pijaniery 9 Maja, jon vystupaŭ u škołach.

Moža, jamu b udałosia nazaŭsiody schavać sapraŭdnuju bijahrafiju, ale ŭ 1985 hodzie Vasiura zapatrabavaŭ orden Ajčynnaj vajny. Padčas afarmleńnia dakumientaŭ daviałosia ŭźniać archivy… Uspłyli i pakazańni ŭzvodnaha 118 bataljona Vasila Mialeški, rasstralanaha ŭ 1975-m. Vasiuru aryštavali i asudzili da najvyšejšaj miery pakarańnia.

6. «Karniki»

Spaleńnie Chatyni stała asnovaj dla kałasalnaj pa mastackaj sile apovieści Alesia Adamoviča «Karniki» (1979). Pad źmienienymi imionami kataŭ lohka paznajucca sapraŭdnyja ŭdzielniki — Vasiura, Mialeška, kamandzir bataljona Kiorner. Na asnovie tvoraŭ Adamoviča režysior Elem Klimaŭ źniaŭ film «Idzi i hladzi».

7. Zvany Chatyni

Da 1964 na miescy spalenaj vioski stajaŭ ścipły abielisk. Paśla tam pastavili taksama dosyć typovuju skulpturu «Žurbotnaja maci». Miemaryjał byŭ adkryty ŭ 1969 hodzie.

Jaho stvaryli čatyry biełaruskija tvorcy: skulptar Siarhiej Sielichanaŭ i architektary Juryj Hradaŭ, Valancin Zankovič i Leanid Levin. Pavodle ich uspaminaŭ, ideja źmiaścić na słupach, što simvalizujuć kominy spalenych chat, zvany naradziłasia prosta ŭ Chatyni, kali siarod niamoj cišyni zaśpiavaŭ žaŭruk. 

Na doŭhija hady Chatynski miemaryjał staŭ sumnaj vizitoŭkaj Biełarusi.

8. Chatyń i Katyń

Niekatoryja daśledčyki ličać, što vybar mienavita Chatyni ŭ jakaści simvaličnaha miesca dla miemaryjała pa ŭsich spalenych u Biełarusi vioskach byŭ abumoŭleny suhučnaściu nazvy z Katyńniu — miesca, dzie ŭ 1940 NKVD rasstralała polskich vajennapałonnych. Upieršyniu pra heta napisała hazieta Daily Telegraph u 1974, padčas vizitu ŭ SSSR prezidenta ZŠA Ryčarda Niksana i naviedvańnia im Chatyni.

9. 433 vioski

byli źniščanyja fašystami razam z žycharami ŭ Biełarusi i adnoŭlenyja paśla vajny. 186 tak i nie adnavilisia.

10. 36 miljonaŭ čałaviek

naviedali miemaryjalny kompleks «Chatyń» za 49 hadoŭ.

…Zachavalisia staryja chatynskija mohiłki. Zajdzicie na ich, kali budziecie ŭ miemaryjale. Tam spačyvajuć ludzi, jakija pryniali takuju pakutnickuju śmierć.

Archiŭny tekst

Adzin z pomnikaŭ na starych chatynskich mohiłkach

Nashaniva.com

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna?

Клас
Панылы сорам
Ха-ха
Ого
Сумна
Абуральна
0
istina/adkazać/
23.03.2023
Hleb Žehłoŭ
Sudiebnoje rasśledovanije vriemion SSSR? Nu nie śmiešitie. U nich po sudiebnym rasśledovanijam i v Kurapatach rasstrielivali odni niemcy, i v Katyni polskich oficierov rasstrielivali nacisty. I tožie so śvidietielami i so vsiemi pokazanijami. Užie vsie sovriemiennyje istoriki znajut naskolko była iskažiena istorija VOV komuniackoj istoriohrafijej i skolko było sozdano mifov. Imienno poetomu vsiehda opirajutsia na niemieckije archivnyje dokumienty. Niemcy v podłohach zamiečieny nie byli, v otličije ot komuniak. Jeśli sžihali žitielej, to tak zapisyvali, a jeśli byli partizany i boj s nim, to vsio fiksirovali. Ja vam dał istočnik na niemieckije dokumienty po Chatyni, izučajtie. 
1
Fiedzia./adkazać/
23.03.2023
Nu nakoniec u biełarusov prichodit ponimanije, kto ich hłavnyj vrah.
0
Hleb Žehłoŭ/adkazać/
24.03.2023
istina, ...čytajcie artykuł Hłazkova, tam pra heta ŭsio vykładziena. Adznaču, što i ŭ časy SSSR śviedki davali pakazańni takija, jakija adpaviadali tamu, čamu jany i byli śviedkami. Daśledvalisia i savieckija i niamieckija archivy, dapytyvalisia byłyja palicejskija 118 batalona, jakich etapavali ź miest lišenija svabody, dapytyvalisia astaŭšyjasia ŭ žyvych žychary Chatyni. Jakaja raźnica ŭ jakija časy jany davali pakazańni-SSSR ci nie SSSR, pakazańni i archiŭnyja zapisy ad hetaha nie mianiajucca i ich infarmatyŭnaść tak sama. Niezdarama paśla suda nad Vasiuraj Pieršyja sakratary CK kampartyj BSSR i USSR Śluńkoŭ i Ščarbicki damovilisia skryć ad ludziej detali hetaj kryminalnaj spravy, a vinu publična ŭskłaści na "banderaŭcaŭ". Tej mit, što "Chatyń spalili bandeoaŭcy" naradziŭsia mienavita paśla hetaha Trybunału, kab skryć iściny skład 118 batalonu.
Pakazać usie kamientary
Kab pakinuć kamientar, kali łaska, aktyvujcie JavaScript u naładach svajho braŭziera
Kab skarystacca kalendarom, kali łaska, aktyvujcie JavaScript u naładach svajho braŭziera