VKŁ — pieradavoje, Reč Paspalitaja — ciažkaje vyprabavańnie, Rasijskaja Impieryja sadziejničała raźvićciu, a BNR — «tupikovy napramak». Jak vyhladaje łukašysckaje bačańnie historyi Biełarusi
Dziaržaŭnaja presa nadrukavała rezalucyju vyjaznoha sieminara «Respublika Biełaruś: ad vytokaŭ da sučasnaści», dzie faktyčna koratka vykładzienyja asnoŭnyja pałažeńni histaryčnaj kancepcyi ciapierašniaha režymu, etapaŭ dziaržaŭnaha budaŭnictva ŭ jahonym razumieńni i staŭleńnie da ich.
U praviadzieńni hetaha sieminara, hałoŭnym arhanizataram jakoha farmalna ličyŭsia Saviet Respubliki, uziali ŭdzieł praktyčna ŭsie vyšejšyja orhany ŭłady, a taksama Akademija navuk, ustanovy adukacyi, praŭładnyja hramadskija abjadnańni i ŚMI, pradstaŭniki Hienieralnaj prakuratury i pravasłaŭnaj carkvy. Kiravała sieminaram Natalla Kačanava, siarod udzielnikaŭ byli Ihar Marzaluk, Vadzim Łakiza, Vadzim Hihin i inšyja praŭładnyja dziejačy. Adyjozny prapahandyst Ryhor Azaronak nazvaŭ dakumient, jaki atrymaŭsia ŭ vyniku — choć nasamreč, viadoma, padrychtavany zahadzia — «mahutnaj chranałohijaj».
Pa vynikach abmierkavańnia ŭdzielniki sieminara pryjšli da navatarskaj vysnovy, što
Respublika Biełaruś — suvierennaja niezaležnaja dziaržava, jakaja prajšła šmatviakovy histaryčny šlach hramadska-palityčnaha stanaŭleńnia i sacyjalna-ekanamičnaha raźvićcia.
Hetaja dziaržava, na dumku ŭdzielnikaŭ sieminara, «abrała svaju ŭnikalnuju madel dziaržaŭnaści, zasnavanuju na ŭłaścivaj biełarusam dziaržaŭna-pravavoj identyčnaści». Heta prajaŭlajecca ŭ «staŭcy na mocnuju i samadastatkovuju dziaržaŭnuju ŭładu, u asnovie jakoj — zakonnaść i narodaŭładździe, miralubnaść i stvareńnie, adzinstva i zhurtavanaść hramadstva, sacyjalnaja spraviadlivaść i tradycyjnyja duchoŭna-maralnaści kaštoŭnaści».
Tak jak kryvadušny Zachad nibyta pravodzić ciapier «palityku falsifikacyi historyi, ihnaravańnia ahulnaha minułaha narodaŭ, skažeńnia praŭdy ab biasprykładnaj bitvie čałaviectva z fašyzmam», to ŭ śviecie adbyvajecca «imklivy rost napružanaści, dehradacyi sistemy mižnarodnaj biaśpieki». I ŭ takoj «sučasnaj niestabilnaj i ahresiŭnaj hieapalityčnaj architektury śvietu» Respublika Biełaruś pa-raniejšamu niejak umudrajecca «zastavacca aazisam miru, stvareńnia i spakoju».
Što kankretna pa historyi, to ŭdzielniki sieminara pryjšli da vysnovy, što «pieršymi histaryčnymi formami biełaruskaj dziaržaŭnaści byli Połackaje i Turaŭskaje kniastvy», stanoŭča vykazalisia pra chryščeńnie Rusi, Jeŭfrasińniu Połackuju i Kiryłu Turaŭskaha, sistemu kiravańnia Połackaj ziamloj ź jaho narodnym viečam. Hetaja sistema, maŭlaŭ, mocna paŭpłyvała i na dalejšaje ŭładkavańnie Vialikaha Kniastva Litoŭskaha.
Vialikaje Kniastva Litoŭskaje taksama aceńvajecca stanoŭča, bo ŭ im «stvoranyja pieradavyja dla taho času sistemy dziaržaŭnaha kiravańnia i prava», a «aficyjnaj movaj była starabiełaruskaja».
Taksama ŭ tyja časy, jak padkreślivajecca, sfarmiravałasia biełaruskaja narodnaść.
U toj ža čas pieryjad znachodžańnia ŭ składzie Rečy Paspalitaj udzielniki sieminara aceńvajuć jak «ciažkaje vyprabavańnie dla biełarusaŭ»,
bo tady byli «vojny, sacyjalnyja i kanfiesijnyja kanflikty, kulturnaja i dziaržaŭnaja asimilacyja, pałanizacyja šlachty i miaščan», jakija ŭ sukupnaści «pryviali da ŭpadku kultury biełarusaŭ, istotna zapavolili nacyjanalnaje raźvićcio biełaruskaha naroda i jaho dziaržaŭnaści».
I tolki ŭklučeńnie Biełarusi ŭ skład Rasijskaj Impieryi zabiaśpiečyła joj «terytaryjalnuju cełasnaść, ekanamičnuju madernizacyju i praciahłaje mirnaje raźvićcio, spyniła pałanizacyju, sadziejničała raźvićciu nacyjanalna-duchoŭnych tradycyj, farmiravańniu biełaruskaj nacyi, raspaŭsiudžvańniu piśmiennaści».
U hetym ža pieraliku stanoŭčych rysaŭ prysutničaje i punkt, što tady «biełarusy razhladalisia jak častka tryadzinaha (vielikarusy, biełarusy i małarusy) tytulnaha naroda Rasijskaj Impieryi».
Sproba abviaščeńnia Biełaruskaj Narodnaj Respubliki, jak ličycca, była «tupikovym napramkam raźvićcia ajčynnaj dziaržaŭnaści i nie sustreła padtrymki naroda», u adroźnieńnie ad abvieščanaj balšavikami BSSR, jakaja «zabiaśpiečyła spryjalnyja ŭmovy dla ekanamičnaha, sacyjalnaha i kulturnaha raźvićcia biełaruskaha naroda».
Pra toje, što rabiłasia ŭ BSSR u 1930-ja hady, nie zhadana anivodnym słovam.
«Uźjadnańnie Zachodniaj Biełarusi ź Biełaruskaj SSR vosieńniu 1939 hoda» tradycyjna nazyvajecca «aktam adnaŭleńnia histaryčnaj spraviadlivaści», «pieramoha ŭ Vialikaj Ajčynnaj vajnie nad nacysckaj Hiermanijaj i jaje satelitami była dasiahnuta dziakujučy nadzvyčajnaj stojkaści, hieraizmu, mužnaści i samaaddanaści savieckich ludziej, a «saviecki partyzanski i padpolny ruch mieŭ u Biełarusi ŭsienarodny charaktar» i «staŭ adnym z vyrašalnych faktaraŭ razhromu hitleryzmu», «niahladziačy na žachlivuju palityku hienacydu».
Hałoŭnym vynikam savieckaha pieryjadu ŭ vyniku stała toje, što «biełaruskaja dziaržaŭnaść nabyła hieapalityčnuju vahu, realny sacyjalna-ekanamičny bazis, jaki zabiaśpiečyŭ dalejšy prahres krainy», jakaja nibyta ŭ 1991 hodzie zajmała 40-je miesca siarod 174 krain śvietu pavodle indeksa čałaviečaha raźvićcia.
Nie dziŭna tamu, što «raspad SSSR staŭ bujnoj hieapalityčnaj katastrofaj, ažyćcioŭlenaj nasupierak voli biełaruskaha naroda».
I dobra jašče, što 15 sakavika 1994 hoda była pryniata Kanstytucyja, «hałoŭnym dasiahnieńniem jakoj stała ŭviadzieńnie pasady prezidenta i pravavoje zamacavańnie suvierenitetu našaj krainy». A paśla taho refierendumy 1996-ha, 2004-ha i 2022-ha hadoŭ «prademanstravali, što biełarusy stali palityčna stałaj nacyjaj i vybrali evalucyjny šlach raźvićcia praz zachavańnie hramadskaj zhody, pravavych i kulturnych tradycyj». Apošniaja redakcyja Kanstytucyi 2022 hoda «paćvierdziła ŭnikalnaść vybranaha biełarusami samastojnaha šlachu raźvićcia».
Trochhadovy pieryjad ad nabyćcia Biełaruśsiu niezaležnaści da prychodu da ŭłady Łukašenki asobna nie aceńvajecca, prosta zastajecca pa-za ŭvahaj.
Taksama ŭdzielniki sieminara dekłaratyŭna padkreślili siarod inšaha, što «biełaruskaja mova ŭpłyvaje na raźvićcio nacyjanalnaj samaśviadomaści i kultury biełarusaŭ», «Respublika Biełaruś zachoŭvaje pazityŭnaje staŭleńnie da ŭsich pieryjadaŭ svajoj historyi, admaŭlaje lubyja formy etničnaha i kulturnaha nacyjanalizmu», «duchoŭna-ideałahičnymi daminantami ajčynnaj pravavoj sistemy źjaŭlajucca prychilnaść nacyjanalnym tradycyjam, farmiravańnie sacyjalna adkaznych pavodzin, zabieśpiačeńnie hramadzianskaj zhody, zachavańnie histaryčnaj pamiaci».
Charakterna, što «ŭ ramkach dziaržaŭna-pravavoha budaŭnictva ŭ Respublicy Biełaruś sfarmiravany pryncyp pryjarytetu dziaržaŭnych i hramadskich intaresaŭ».
Jaho realizacyja nibyta «sadziejničaje pabudovie sacyjalna spraviadlivaha hramadstva i zabieśpiačeńniu pravoŭ, svabod i zakonnych intaresaŭ hramadzian». Formy ž kiravańnia i samakiravańnia ŭ sučasnaj Biełarusi nibyta «adpaviadajuć śvietapohladu i mientalitetu biełaruskaha naroda».
Asobnymi punktami rezalucyi ŭdzielniki sieminara adznačyli nieabchodnaść uzmacnieńnia dziaržaŭnaj prapahandy na histaryčnym poli, «supraćdziejańnia bieśpierapynnym sprobam vykarystoŭvać šyroki śpiektr palityčnych technałohij pratestu»,
supraćstajańnia «štučnamu stvareńniu histaryčnych faktaŭ, nakiravanych na zaćviardžeńnie vuzkanacyjanalistyčnaha charaktaru mientalnaści biełarusaŭ i ich nieciarpimaści ŭ adnosinach da svaich bratoŭ-słavianaŭ».
