Pravasłaŭny ŭ kaściole. Jak raźbiar ź Biełarusi pracuje ŭ katalickim chramie ŭ Polščy
Vialiki čyrvony kaścioł znachodzicca ŭ centry Biełastoka — jaho bačyŭ amal kožny biełarus, jaki žyvie ŭ stalicy Padlašša. Niekatoryja navat zachodzili ŭsiaredzinu. Ale mała chto viedaje, što častka ŭbrańnia chrama zroblenaja rukami pravasłaŭnaha raźbiara z Biełarusi. Ciapier majstar pracuje nad upryhožvańniem ałtara — užo zroblenyja 8 maleńkich fihur, idzie rabota nad tryma vialikimi. Vydańnie Palatno zapytałasia va Uładzimira Čykvina, jak jon pryjšoŭ da raźbiarstva, ci lohka pravasłaŭnamu pracavać u kaściole i pra što jon horača dyskutuje z ksiandzami za abiedam.
Fota: Palatno
«U nas chłopiec abaviazkova musiŭ umieć pleści košyki»
Biełastockaja majsternia Uładzimira znachodzicca pobač z kaściołam, u nievialikim pamiaškańni, ale tut chapaje miesca i dla instrumientaŭ, i dla rabot, u tym liku vialikich fihur aniołaŭ, jakija ŭpryhožać bakavy ałtar užo hetaj vosieńniu.
«Ja šmat čaho zrabiŭ u hetym kaściole. Naprykład, ubrańnie čatyroch spaviadalniaŭ u nieahatyčnym styli, dva partały ŭ hałoŭnym ałtary, dva nievialičkija ałtary «Chrystos Miłaserny» i «Jan Pavieł II». Ja taksama mnoha zrabiŭ dla kompleksu Pałaca Branickich. Unutry Pałaca Šlubaŭ usio, što rezanaje, — maich ruk rabota».
Uładzimir pracuje pry kaściole kala 20 hod — jon pieryjadyčna pryjazdžaje siudy ź Biełarusi. Ahulny ž staž u raźbiarstvie — bolš za 40 hod, jość zvańnie narodnaha majstra. A pačynałasia ŭsio ź placieńnia košykaŭ u rodnaj vioscy.
«Ja rodam ź vioski kala Biełaviežskaj puščy, z Kamianieckaha rajona. U dziacinstvie amal uvieś volny čas ja baviŭ u lesie, u tym liku niešta kałupaŭ nažom pa drevie. Da taho ž u našaj vioscy była tradycyja, što chłopiec abaviazkova musiŭ umieć pleści košyki. Dziaŭčaty pa žadańni, a dla chłopcaŭ heta było abaviazkova, navat nie abmiarkoŭvałasia».
Fota: Palatno
Jašče ŭ dziciačym uzroście Uładzimir spatkaŭ ludziej, jakija pakazali jamu, što takoje raźbiarstva, — heta byli supracoŭniki muzieja ŭ Biełaviežskaj puščy i majsterni pry joj. Jany dali chłopčyku troški pamalavać, pastruhać, paśla čaho budučy majstar zachacieŭ sam vyrazać draŭlanuju łyžku. Jon uspaminaje, što vielmi doŭha jaje rabiŭ.
«Paźniej sprabavaŭ roznyja inšyja fihurki rabić, adnu ź ich na ŭsiesajuznuju vystavu navat zabrali. Ja tady byŭ ci ŭ 9-m, ci ŭ 8-m kłasie. Fihurku tuju potym zhubili, ale paźniej, praz 10 hod, pryvieźli da mianie. Jana zaraz staić u majsterni ŭ Kobrynie na paličcy siarod prac maich siabroŭ».
«U vojsku ja paznajomiŭsia z talenavitymi raźbiarami z Ukrainy»
Na palicach biełastockaj majsterni stajać hatovyja raboty, a taksama madeli z płastylinu. Častka ściany zaviešana malunkami — mienavita ź ich pačynajecca praces stvareńnia novaj fihury.
«Paśla taho, jak my abmierkavali z prajektantam, što patrabujecca, ja rablu malunki i niasu ich da ekśpierta pa ŭbrańni kaścioła, jaki maje teałahičnyja i mastackija viedy. Potym ja rablu madel z płastylinu i ŭzhadniaju jaje z prajektantam. Kali fihura małaja, to mahu zrabić probnik z dreva, kab pasprabavać novy materyjał».
Va Uładzimira ŭžo jość asabistaja napracavanaja technałohija — jak-nijak 40 hadoŭ pracuje z dołatam i siakieraj. Adnak i zaraz mužčyna vučycca i nie saromiejecca pra heta kazać. Byvajuć takija zadačy, kali treba adkryvać knižki, čytać, leźci ŭ internet i raźbiracca. A voś napačatku prafiesijnaha šlachu takaja mahčymaść była nie zaŭsiody — paśla škoły budučy majstar chacieŭ pastupić u Babrujsk, ale jaho zabrali ŭ vojska.
«Tam ja paznajomiŭsia ź vielmi talenavitymi chłopcami — raźbiarami z Ukrainy, ź Ivana-Frankoŭščyny. My i da siońnia siabrujem. Tamu skažu, što ŭ vojsku ja čas nie zhubiŭ, bo šmat čamu ad ich navučyŭsia. Pieršyja paŭhoda, kaniešnie, haniali nas, a potym užo viečarami mahli spakojna źbiracca, niešta malavać, rabić».
Paśla słužby Uładzimir pastupiŭ u Viciebsk, na mastacka-hrafičny fakultet. Pracavaŭ u škole, na fabrycy suvieniraŭ u Breście, u prafiesijnym vučyliščy ŭ Kobrynie, u majsterni pry miascovym parku, potym mužčynu zaprasili vykładać na mastacki fakultet Bresckaha ŭniviersiteta.
Taksama Uładzimir zajmaŭsia adnaŭleńniem tradycyjnych ramiostvaŭ. Majstar šmat jeździŭ pa zamiežnych plenerach, vystavach, sieminarach, u tym liku ŭ Hiermaniju, Aŭstryju, Šviecyju, Vieniesuełu, na Šry-Łanku, u Indyju.
Fota: Palatno
«Takoje zrobiš? Try dalary chopić?»
Try vialikija fihury, jakija stajać na paddonach pasiarod majsterni, amal hatovyja. Za zimu majstar darobić ich čystavuju abrobku i voźmiecca za jašče dźvie.
«Vielmi mnoha raboty było z kryłami. Tut prablema ŭ tym, što fihura anioła pavinna być lohkaj na vyhlad, jana nie musić być ciažkaj, bryłaj. I ja ich rablu sa žniŭnia. A voś maleńkija fihury robiacca za paŭtara-dva tydni, ale kali ličyć z prajektavańniem, abmierkavańniem, uzhadnieńniem, to praces raściahvajecca na paŭtara miesiaca».
Uładzimir pakazvaje adnu ź ich — heta Jury Matulevič, ksiondz, jaki słužyŭ u Vilni i maje dačynieńnie da Biełarusi. Astatnija postaci — śviatary i śviatyja z roznych epoch i miescaŭ, u tym liku Ježy Papiałuška, Andrej Babola, Stanisłaŭ Kostka.
Heta nie pieršyja raboty, zroblenyja dla hałoŭnaha kaścioła Padlašša. A pačałasia supraca bolš za 20 hod tamu — jak i ŭsie ŭ toj čas na biełaruskim pryhraniččy, Uładzimir jeździŭ u Polšču handlavać. Jon pradavaŭ toje, što sam rabiŭ z dreva, — i ludzi heta z zadavalnieńniem kuplali.
«I voś padychodzić da mianie niejki čałaviek, dastaje hatyčnuju detal z dreva i pytaje: «Takoje zrobiš?». Ja pahladzieŭ: «Nu zrablu». «A za kolki? Try dalary chopić?». Jon zakazaŭ 50 štuk tych detalaŭ. Ja pajechaŭ dadomu, zrabiŭ, pryvioz, a jon dastaje krychu inšuju detal i zakazvaje ŭžo 400 štuk. I voś tak my ź im supracoŭničali. Hety čałaviek pracavaŭ stalarom u kaściole».
Praź niekatory čas toj mužčyna zaprasiŭ Uładzimira miesiac papracavać ź im pry kaściole, potym dva i jašče dva. Tak — najezdami — pravasłaŭny majstar ź Biełarusi i pracuje ŭžo bolš za 20 hod.
«Pieršaje, što ja skazaŭ: «Ja pravasłaŭny». Moža, heta budzie niejkaj prablemaj. Ale Padlašša — heta talerantny rehijon. Hałoŭnaje, kab čałaviek byŭ prystojny i dobry majstar. Tak što nie było absalutna nijakaj prablemy ŭ tym, što pravasłaŭny pracuje ŭ kaściole».
«Ja časta bačusia sa śviatarami, i my kanstruktyŭna dyskutujem»
Pracoŭny dzień Uładzimira pačynajecca z muzyki Bacha — jana staić na budzilniku. Z akna jaho kvatery vidać majsternia i kaścioł — pamiž imi 35 krokaŭ, jak padličyŭ sam majstar. Krychu dalej iści da plabanii, dzie razam sa śviatarami biełarus śniedaje, abiedaje i viačeraje. Pierad pačatkam pracy majstar nadziaje kašulu, jakoj bolš za 100 hod.
«Hetuju kašulu mnie moj znajomy pašyŭ 20 hadoŭ tamu, a tkaninie hetaj 90 hadoŭ, tamu možna skazać, što kašuli kala 110 hadoŭ. U joj vielmi dobra pracavać, bo pot uciahvajecca dobra».
Žytło i charčavańnie daje pracadaŭca. Jak rastłumačyli raźbiaru, «zaŭsiody majstar, katory rabiŭ dla kaścioła, žyŭ pry kaściole, siłkavaŭsia pry kaściole».
Fota: Palatno
Fota: Palatno
Praca Uładzimira. Fota: Palatno
«Ja časta bačusia sa śviatarami, u tym liku ŭ stałoŭcy, i my razmaŭlajem na roznyja temy — relihijnyja, kanfiesijnyja, pra šluby, razvody, chryščeńnie dziaciej i hetak dalej. I niama nijakich prablem — my nie svarymsia, a kanstruktyŭna dyskutujem».
Uładzimir adznačaje, što na Padlaššy zaŭsiody dobra stavilisia da biełarusaŭ. Jon ni razu tut nie čuŭ čahości nakštałt «panajechali». Dla mužčyny Biełastok — vielmi ŭtulny horad, amal jak Biełaruś.
«U Biełastoku ja chadžu da carkvy. Nierehularna, ale, kali duša patrabuje, ja chadžu. Naviedvaju roznyja pravasłaŭnyja chramy, ale čaściej kafiedralny Śviata-Mikałajeŭski sabor — jon tut niedaloka».
A ŭ kaściole majstar lubić naviedvać kancerty — niadaŭna tut była arhannaja muzyka i charavyja śpievy. Taksama, byvajučy ŭnutry chrama pa spravach, mužčyna moža zatrymacca, kali pačuje niešta cikavaje na imšy, prysieści cichieńka i pasłuchać.
«U mianie było dobraje vychavańnie»
U majsterni Uładzimira šmat roznych instrumientaŭ. Jość navat kavadła. Ale bolš za ŭsio stamiesak — i starych, i novych, i pakupnych, i samarobnych.
«Kožny hod źjaŭlajucca novyja stamieski, bo dla novaj pracy moža spatrebicca novy instrumient. Maju kuźniu tut — kali čahości nie chapaje, to na miescy i vyrablaju. Niešta ja kupiŭ, štości sam zrabiŭ, niejkimi instrumientami pamianiaŭsia. Naprykład, — majstar pakazvaje instrumient ź mietaličnaj častkaj niezvyčajnaj formy, — voś na hetu pamianiaŭsia ź litoŭcam adnym. A moj raziec u jaho. Raźbiary robiać tak».
Majstar kaža, što, kab zajmacca raźbiarstvam, treba ŭpartaść i samakrytyčnaść, bo kali ty nie budzieš bačyć svaje pamyłki, to i nie zrobiš narmalnuju rabotu — atrymajecca, jak kažuć, amatarščyna: «Praca z drevam raźvivaje łohiku, razvahu, celnaść natury».
Uładzimir kaža, što časami sam sabie zajzdrościć — jon zajmajecca sapraŭdy ŭlubionaj spravaj, pajeździŭ pa śviecie, pracuje dla hałoŭnaha kaścioła Padlašša. A jašče jon ź ciepłynioj uspaminaje svaich baćkoŭ.
«U mianie było dobraje vychavańnie. My, byvała, sa starejšym bratam naškodzim, ale baćki nikoli na nas nie kryčali z-za hetaha. Naadvarot, heta my šukali da ich padychod, kab jany z nami zahavaryli. Dobraje było vychavańnie — sam sabie zajzdrošču. I heta navat zaraz sučasny padychod — ja baču, jak maja dačka sa svajoj dačkoj hetaksama pavodzicca.
Raźbiar spadziajecca, što kaliści vierniecca ŭ svaju rodnuju viosku i adrodzić ramiastvo placieńnia košykaŭ, jakoje, na žal, amal zabyłasia.
Čytajcie taksama:
Były načalnik čyhunačnaj stancyi pad Babrujskam ciapier placie košyki z łazy
