VUP praciahvaje padać. Jak heta adabjecca na žyćci prostaha biełarusa?
VUP Biełarusi ŭ studzieni-kastryčniku źniziŭsia na 4,7%. I heta prytym što ŭ studzieni-lutym jašče naziraŭsia rost. Ci značyć heta, što biudžetnikaŭ buduć skaračać? Dzie idzie adtok rabotnikaŭ? I čamu prasiadańnie ekanomiki nie takoje fatalnaje, jak pradrakali napačatku vajny? Spytali ŭ ekanamista.
Pradpryjemstvy i śfiera pasłuh spracavali mienš efiektyŭna
Źnižeńnie abjomaŭ VUP kaža pra toje, što pramysłovyja pradpryjemstvy i śfiera pasłuh spracavali mienš efiektyŭna, čym u papiarednim pieryjadzie. Heta značyć, što było vyrablena mienš tavaraŭ i pasłuh.
«Usio heta viadzie da źnižeńnia vyručki, prybytku i dachodaŭ. U vyniku čaho horšaje finansavy stan kampanij. Heta pryvodzić da niemahčymaści pavyšać supracoŭnikam zarabotnuju płatu ŭ realnym vyražeńni», — kaža staršy navukovy supracoŭnik BEROC Nastaśsia Łuzhina.
Taksama ŭźnikajuć ryzyki taho, što pradpryjemstva budzie vymušana iści pa šlachu aptymizacyi, što moža pryvieści da skaračeńniaŭ. Choć, pa nazirańniach ekanamista, skaračeńnie piersanału ŭ Biełarusi nie źjaŭlajecca papularnaj mieraj, asabliva na dziaržaŭnych pradpryjemstvach.
«U nas u takich vypadkach čaściej źviartajucca da ŭrazańnia pracoŭnych hadzin, pradpryjemstvy pieravodziać na čatyrochdzionku, skaračajucca bonusy. Čałaviek nie hublaje pracu, ale jaho finansavaje stanovišča paharšajecca», — adznačaje Łuzhina.
Praktyka ŭrazańnia pracoŭnaha tydnia zamiest skaračeńnia kolkaści supracoŭnikaŭ dazvalaje ŭtrymlivać realny ŭzrovień biespracoŭja ŭ miežach 4 %. Ale heta nie adzinaja pryčyna.
U IT minus 12 tysiač rabotnikaŭ
Kolkaść zvolnienych praciahvaje pieravyšać lik pryniatych na pracu. U pryvatnaści, u IT-śfiery za pieršyja 9 miesiacaŭ hoda čysty adtok ludziej skłaŭ kala 12 tysiač čałaviek.
«IT-siektar raniej byŭ adnym z najvažniejšych drajvieraŭ u biełaruskaj ekanomicy, jaki pakazvaŭ stabilny rost i dapamahaŭ raźvivacca inšym halinam. Dziakujučy raźvićciu IT, u Biełarusi ŭtvaryłasia prasłojka ludziej, jakija mieli dachody, značna vyšejšyja za siarednija pa krainie. Jany nabyvali nieruchomaść, aŭtamabili, inšyja darahija tavary, karystalisia roznymi pasłuhami.
Sami kampanii mieli patrebu ŭ vialikaj kolkaści ofisaŭ. Kolkaść hetych ludziej pastajanna rasła, a ciapier, naadvarot, skaračajecca. Usio bolš ofisnych pamiaškańniaŭ prastojvaje. Usio heta taksama ŭpłyvaje na padzieńnie VUP».
Akramia IT, surjoznaje skaračeńnie nazirajecca ŭ śfiery hruzapieravozak — minus 25,3% u adnosinach da studzienia-kastryčnika 2021 hoda. Heta taksama śviedčyć pra značnaje skaračeńnie ŭ śfiery pasłuh, dzie da taho ž pracuje niemałaja kolkaść ludziej.
Abiedźvie vyšejapisanyja haliny aktyŭna rełakujuć svoj biznes u krainy Jeŭropy.
Paharšeńnie situacyi nazirajecca i ŭ pramysłovaj śfiery. U studzieni-kastryčniku abjom vytvorčaści ŭ apracoŭčaj pramysłovaści skaraciŭsia na 6,8 pracentnych punkta ŭ paraŭnańni z anałahičnym pieryjadam minułaha hoda. Kali ŭ studzieni-vieraśni 2021 hoda pramysłovaść źjaŭlałasia asnoŭnym drajvieram rostu, to sioleta jaje ŭkład u VUP skłaŭ minus 1,7%.
«Usie hetyja tendencyi tłumačać, čamu VUP padaje. U biudžet pačynaje pastupać mienš hrošaj u vyhladzie padatkaŭ, pakolki dachody pradpryjemstvaŭ źnižajucca, a rełakavanyja kampanii pierachodziać u inšyja jurysdykcyi, dzie i płaciać padatki, jakija raniej pastupali ŭ naš biudžet».
Heta u svaju čarhu źmianšaje mahčymaści dziaržavy padymać piensii, dapamohi, zarpłaty biudžetnikam, realizoŭvać inviestycyjnyja prajekty, takija, jak ramont daroh, budaŭnictva abjektaŭ sacyjalnaha pryznačeńnia i h.d.
Paralelna z tym, što skaračajecca kolkaść ludziej, zaniatych u ekanomicy, raście ličba tych, chto vyjazdžaje na zarobki ŭ inšyja krainy. Za 9 miesiacaŭ hetaha hoda kolkaść tych, chto źjechaŭ pa pracy mienš, čym na hod, pavialičyłasia na 10 %.
Skaračeńnie čałaviečaha kapitału abmiažoŭvaje mahčymaści rostu ŭ budučym
Na zaniataść taksama ŭpłyvajuć demahrafičnyja trendy i nastupstvy COVID-19. Kolkaść zaniatych u ekanomicy za apošnija 10 hadoŭ skaraciłasia amal na 400 tysiač čałaviek. Kali ŭ 2012 hodzie pracujučych było 4,61 miljona, to ŭ 2022-m ich zastałosia 4,22 miljona.
«U svaju čarhu skaračeńnie čałaviečaha kapitału, adjezd studentaŭ, vysakakłasnych śpiecyjalistaŭ i ich siemjaŭ za miažu źnižaje mahčymaści rostu VUP u budučyni», — adznačaje Anastasija Łuzhina.
Suśvietny bank i JEABR prahnazujuć skaračeńnie VUP Biełarusi pa vynikach hoda na 6,2%. I heta niahladziačy na padtrymku Rasii, jakaja daje adterminoŭki pa kredytach i padtrymlivaje roznyja impartazamiaščalnyja prahramy.
Čakajecca, što ŭ 2023 hodzie ekanomika praciahnie padać.
Čytajcie taksama:
Z PVT sychodzić adzin z najpaśpiachoviejšych kazachstanskich startapaŭ
Ź Biełarusi masava rełakujucca nie tolki IT-kampanii, ale i transpartnyja
Nacbank: Układy ŭ rublach rastuć, u valucie — pamianšajucca
