Jak biełaruski mastak malavaŭ orkaŭ i elfaŭ, a paśla pieraklučyŭsia na biełaruskich niačyścikaŭ

Hajoŭka

«Raniej malavaŭ usialakich orkaŭ i elfaŭ, a tut pieraklučyŭsia na biełaruskich niačyścikaŭ»

— Artur, siońnia ty prahramist, i mastactva dla ciabie tolki chobi. A paśla škoły ty vypadkova nie stajaŭ pamiž vybaram: być mastakom ci prahramistam?

— Nie, takoha pytańnia nikoli nie stajała. Maluju ja ź dziacinstva, špalery razmaloŭvaŭ, jak i šmat chto ź dziaciej. U Baranavičach, dzie ja naradziŭsia, naviedvaŭ niekalki mastackich škoł: Pałac dziciačaj tvorčaści, Haradskuju mastackuju škołu i jašče niejki hurtok u majoj himnazii № 1. I ni ŭ vodnaj z hetych ustanovaŭ nie było nastaŭnika, jaki b mianie zacikaviŭ, natchniŭ, pakazaŭ prykład. Ja dobra pamiataju, čto mnie nie padabalisia padychody, jakija byli ŭ hetych ustanovach. Nivodnuju ź ich ja tak i nie skončyŭ.

A voś nastaŭnik infarmatyki našaj himnazii svaju spravu zrabiŭ dobra — i ŭžo z 5 kłasa ja cikaviŭsia nie tolki kamputarami, ale mienavita prahramavańniem. Navat udzielničaŭ u alimpijadach. Tamu jašče da VNU ja pastupiŭ u Haradzienski technałahičny kaledž pa śpiecyjalnaści «Technik-prahramist» i dalej raźvivaŭsia ŭ hetym kirunku, ale nie pierastavaŭ malavać dla dušy. Lasun, Naŭka, Chapun u mianie zachavalisia jašče na papiery, z dainstahramnych časoŭ.

— A jak u ciabie źjaviłasia cikaŭnaść da biełaruskich mifałahičnych istot?

Mifałohija padabałasia z malenstva, pačynałasia ŭsio, kaniešnie, z hreckaj: mieduza Harhona, Larniejskaja hidra, Niamiejski leŭ, Minataŭr i h.d. Dalej cikaviŭsia lehiendami pra Karala Artura — jon ža moj ciozka.

Pamiataju, što ŭ dziacinstvie vielmi padabalisia knihi «Čaraŭnik z krainy Oz», «Siem padziemnych karaloŭ» i, viadoma, «Urfin Džus i jaho draŭlanyja sałdaty». Dahetul liču, što heta vielmi fajnaje dziciačaje fentezi.

Chabior, Car usich rakaŭ

A potym było ŭžo bolš stałaje fentezi: «Chobit» i «Ŭładar piarścionkaŭ» Dž.R.R. Tołkina, «Hary Poter» Dž.K. Roŭlinh, «Viadźmar» A. Sapkoŭskaha. Nu i kamputarnyja hulni z hetaj tematykaj: Warcraft, Diablo i h.d.

U niejki momant źjaviłasia cikavaść da svajho: a što ŭ nas było zamiest kientaŭraŭ i minataŭraŭ? Pavinna ž niešta być! Jak kapnuŭ, dyk tak i zakapaŭsia. Raniej malavaŭ usialakich monstraŭ, orkaŭ, elfaŭ, a tut pieraklučyŭsia na biełaruskich niačyścikaŭ, zrazumieŭ, što niekatorych piersanažaŭ biełaruskaj mifałohii jašče nichto nie malavaŭ — niša volnaja.

Naša mifałohija bolš bahataja za skandynaŭskuju i hreckuju, tamu što ludzi ŭ našaj krainie ŭ stanie nieadukavanaści i niejkaj viaskovaści žyli dolš i bolš, čym u inšych krainach. Navat chryścijanstva całkam nie źniščyła ŭsie hetyja abrady i pavierji, jano tolki ich troški transfarmavała. Što tut kazać, chtości i dahetul vozić svaich dziaciej-zaik da babak-šaptuch u viosku.

«Niekatorych piersanažaŭ biełaruskaj mifałohii jašče nichto nie malavaŭ»

— Raskažy padrabiaźniej, na jakija krynicy i na tvorčaść jakich mastakoŭ ty abapiraješsia, malujučy biełaruskich niačyścikaŭ?

— Jość niekalki vielmi kłasičnych knižak pa biełaruskaja mifałohii i falkłoru, dzie možna znajści infarmacyju pra našych pačvar dy monstraŭ. Naprykład, encykłapiedyčny słoŭnik «Mifałohija biełarusaŭ» pad navukovaj redakcyjaj Taćciany Vałodzinaj i Siarhieja Sańko. Znakamitaja «Ziamnaja daroha ŭ vyraj: biełaruskija narodnyja prykmiety i pavierji» Uładzimira Vasileviča, pracy Paŭła Špileŭskaha i Adama Bahdanoviča, vypuski «Biełaruskaha falkłoru», jaki vydaje čas ad času NAN Biełarusi. Usim viadomyja sborniki kazak: «Zaklatyja skarby», «Z roha ŭsiaho mnoha», «Ludziej słuchaj, a svoj rozum maj» i h.d.

Jašče jość cudoŭny internet-prajekt «Biełaruski Biestyjaryj» majho znajomaha mastaka i ilustratara biełaruskich niačyścikaŭ Jaŭhiena Kata.

Pra knihi šmat chto pytajecca z padpisantaŭ, ja imi čas ad času dzialusia ŭ svaich storyz «Knihi». Voś vam fota majoj ścipłaj chatniaj falkłornaj biblijateki:

Z mastakoŭ, biezumoŭna, ja pahladaju na ilustracyi Valeryja Piatroviča Słavuka. Jon, vierahodna, byŭ, jość i zastaniecca kanonam u hetaj temie. Na knihach ź jaho ilustracyjami asabista ja vyras. U mianie jość jaho mastacki albom i takija bestselery, jak «Čaroŭny śviet» i «Viadźmar, jaki rabiŭsia vaŭkom». Na žal, pakul aŭtohrafa jaho ŭ mianie niama.

Ale maimi lubimymi ilustratarami ja liču Teadora Sieviaryna Kitelsiena i Jona Baŭera, jakija cudoŭna i nievierahodna malavali skandynaŭskich trolaŭ. Zdajecca, na moj styl i atmaśfieru malunkaŭ mienavita jany paŭpłyvali bolš za astatnich.

— A kolki piersanažaŭ užo stvorana ŭ miežach prajekta «Biełaruskija niačyściki»? Ci jość siarod ich tvaje ŭlubioncy?

— Jość užo kala 200 ilustracyj, uličvajučy piersanažaŭ nie tolki nižejšaj mifałohii (niačyścikaŭ i duchaŭ), ale i vyšejšaj (staražytnych bahoŭ). Ja ŭsich lublu adnolkava, a na avatarku profila ja pastaviŭ Hajoŭku, bo mnie padabajecca, jak jana atrymałasia ŭ mianie. A voś u maich dziaciej jość lubimyja piersanažy: dačka lubić usich rusałak i adnarohaŭ, a synka — usich cmokaŭ.

— Biełaruskaja mifałohija i demanałohija dla ciabie — heta nievyčerpnaja krynica natchnieńnia? Tabie nie zaciesna ŭ hetaj nišy? Nie było dumak kali-niebudź pasprabavać siabie ŭ inšaj śfiery ci technicy?

— Ja ŭžo trochu stamiŭsia ad hetych elfaŭ i orkaŭ Tołkina, jany paŭsiul. I dahetul ekspłatujecca hetaja tema i jahonyja tvory, voś novy sieryjał nadoječy vyjšaŭ. A biełaruskaja mifałohija — heta ž nie tolki svajo, rodnaje, ale i kanceptualna niešta novaje, tema nie razhornutaja ni ŭ kino, ni ŭ kamputarnych hulniach abo nastołkach, dy i ŭ litaratury z mastactvam taksama ścipła raskrytaja.

Ciesna? Nie, ja navat mahu pasunucca jašče dla kaho-niebudź (śmiajecca). A kali viadziecca pra techniku, to cikava było b, naprykład, pasprabavać zrabić fihurki abo skulptury niačyścikaŭ, ale na heta patrebny čas, mo kali-niebudź. Darečy, raniej ja taksama malavaŭ niačyścikaŭ, tolki vuhlom abo ałoŭkam na zvyčajnaj papiery.

«Usie pracy vykanany ŭ ličbavym farmacie z dapamohaj smartfona Samsung Note 10 i piara S Pen»

— Kali ja pračytała, što ty maluješ biełaruskich monstraŭ styłusam na smartfonie, to była vielmi ŭražanaja. Raskažy, čamu ty abraŭ takuju techniku i ŭ čym jaje śpiecyfika?

— Tut ničoha śpiecyfičnaha, padychod toj ža, što i na płanšecie, ale ekran mienšy, tamu i farmat mienšy. A maleńki farmat chutčej i lahčej malavać. Płanšet u mianie jość, ale ja abiraju telefon, tamu što času na chobi ŭ mianie niašmat, a chutkija zamalovy na telefonie ja mahu rabić, dzie zaŭhodna.

Žycień, palavik

Karystajusia ja staroj prahramkaj, jaje, napeŭna, užo niama ŭ Google Play, zaviecca «Nakid», niešta nakštałt Paint, vielmi prostaja pryłada, niekalki koleraŭ i ałovak. Taksama vykarystoŭvaju zaŭsiody adzin filtr, kab kolery zrabić bolš ciomnymi i ćmianymi. A ŭ astatnim technika taja ž, jak i na papiery, ja časam pakazvaju praces ŭ instahram-historyjach «Zamalovy» — kali pryhladziecca, to možna ŭbačyć, jak šmat štrychoŭ ja rablu.

Minusy takoha padychoda ŭ tym, što vyjavy vielmi maleńkija, ich nie nadrukuješ na vialikim pałatnie, nu i ličbavaja ilustracyja, jakuju možna tyražavać, cenicca mieniej, čym vykananaja kłasičnymi pryładami ŭ adnym ekzemplary.

— Ty nieprafiesijny mastak, ale tvaje karcinki niačyścikaŭ nastolki šyroka razyšlisia, što tvaja tvorčaść ciapier bolš paznavalnaja, čym tvorčaść mnohich prafiesijnych mastakoŭ. Čym ty tłumačyš hety pośpiech? Ty zajmaŭsia prasoŭvańniem, trapiŭ u trend ci niešta inšaje?

— Ja nie adčuvaju niejkaha asablivaha pośpiechu. Jość kudy bolš papularnyja akaŭnty biełaruskich ilustrataraŭ. Mnie zdajecca, pośpiech tut tolki ŭ tym, što, pa sutnaści, nie tak šmat alternatyvy. Pieraličycie mnie tych, chto robić ilustracyi, pryśviečanyja biełaruskaj mifałohii, — zdajecca, chopić palcaŭ adnoj ruki. Niekatorych piersanažaŭ ja pieršy namalavaŭ, ich vyjavaŭ uvohule nie było ŭ pryrodzie.

I styl: čorny fon, usio takoje ciomnaje, tajamničaje, časam žudasnaje, kantrast śviatła i źziańnie vačej. Takoje lohka vyłučyć i identyfikavać. Tamu i paznavalna. Usie ž navokał kažuć, što ŭ mastaka pavinien być svoj styl, nu voś ja svoj znajšoŭ i pakul praciahvaju ŭ im pracavać.

A nakont prasoŭvańnia, tak, ja ładziŭ niekalki proma-akcyj u instahram — i heta dapamahło znajści aŭdytoryju. Ale, mnie zdajecca, bolš dapamahaje «sarafannaje radyjo», kali tyja, kamu realna cikavaja tema, dzielacca maimi publikacyjami ź siabrami ŭ historyjach i paviedamleńniach. Tak niekatoryja znakamityja biełaruskija muzyki i spartoŭcy dzialilisia maim akaŭntam u svaich sacsietkach, jany i dahetul na mianie padpisanyja. Infarmacyjnyja, tvorčyja i falkłornyja supołki taksama rabili mnie maleńkuju rekłamu, naprykład, Onliner, Chrysalis Magazine, «Tradycyjny Stroj», «Dzied Jankiel» i inš. Darečy, «Ałovak» taksama mianie dvojčy ŭzhadvaŭ u svaich artykułach — i za heta ja ŭsim vielmi ŭdziačny i kažu vialiki dziakuj, bo hrošy ja nikomu nie płaciŭ! Heta mahija internetu, tak voś usio pracuje.

Nu, i samaje hałoŭnaje, vyjavy biez tekstu nie byli b vielmi cikavyja ludziam. Treba adznačyć, što ludziej cikavić u pieršuju čarhu kambinacija tekstu i vyjavy, ludziej pryciahvaje mienavita biełaruskaja mifałohija. Ciapier biełaruskaja kultura na ŭzdymie, heta mejnstrym, i heta značna ŭpłyvaje na papularnaść toj abo inšaj rečy.

«Kali ja pačynaŭ, moj miesiačny zarobak byŭ 140 dalaraŭ»

— Ci prynosić tvajo chobi niejki prybytak?

— Nie, chutčej naadvarot. U instahramie ŭ mianie niama nijakaj manietyzacyi, ja nie rablu rekłamy za hrošy. Kali ja čymści dzialusia, to heta tamu što mnie ščyra padabajecca. Kałabaracyi taksama nijakich hrošaj mnie nie prynieśli. Ja sumniajusia, ci varta zavodzić jaki-niebudź Patreon: biełarusy ciapier i tak ekanamična nie ŭ najlepšym stanie, a u mianie padpisanty pieravažana tut, u krainie, mnohija ź viosak i małych haradoŭ. Heta nie taja aŭdytoryja, jakaja mahła b danacić, mnie padajecca.

— Ty ajcišnik, jaki žyvie ŭ Horadni. Ci nie zadumvaŭsia ty pra pierajezd u Miensk ci za miažu? I što ty miarkuješ pra sučasnuju masavuju rełakacyju ŭ IT-śfiery?

— Mnie vielmi padabajecca Horadnia, liču siabie mienavita haradziencam, bolšuju častku žyćcia žyvu tut, tut sustreŭ žonku, tut naradzilisia dzieci. Ale čas taki, što, kaniešnie ž, razvažaješ pra pierajezd, bo stanovišča ŭ majoj halinie ciažkaje, chutka pracy budzie mienš, čym było raniej, šmat klijentaŭ i kampanij sychodzić i nie choča pracavać tut bolej. I heta vielmi sumna.

Kupalski Dziadok

Na moj pohlad, zabivajuć kurania, jakoje niesła załatyja jajki. Heta sučasnyja studenty vypuskajucca i prychodziać u raźvituju halinu, vialikija ofisy z kavaj i prysmakami, a taksama dobrymi zarobkami. A kali ja pačynaŭ, to pracavaŭ u padvale miascovaj kampanii na rasiejski rynak, znachodziłasia jana na Azierskaj šašy pamiž niejkich haražoŭ, i moj miesiačny zarobak byŭ 140 dalaraŭ. Ja bačyŭ, jak heta ŭsio raźvivałasia, jak adčynialisia novyja ofisy, stvaralisia novyja kampanija, uźnikali novyja pracoŭnyja miescy i raśli zarobki. Faktyčna, maja halina zrabiła siaredni kłas u Biełarusi. I, kaniešnie ž, ad taho mnie značna bolš sumna i horača, čym tym, chto nie viedaje, jak heta ŭsio pačynałasia. Kali ŭsio tak i praciahniecca, to my bolš nie budziem «IT-krainaj», možna budzie ŭstalavać pomnik hetaj halinie, heta budzie adkat da 2008, u lepšym vypadku — da 2010 hoda.

Ja voś u žniŭni syšoŭ z kampanii, možna skazać, praz toje, što nie pahadziŭsia na rełakacyju. Prapanovaŭ novaj pracy niašmat, pakul biespracoŭny. Kaniešnie, kali takaja tendencyja zastaniecca, to pryjdziecca niejak dumać pra pierajezd. Bolšaja častka tych, kaho ja viedaju, źjechali za miažu, kreatyŭnych ludziej stanovicca značna mienš. Ale zahadvać nie budu, pabačym, u našym krai zaŭsiody było ciažka, zdajecca, heta niejki biaskoncy biełaruski los.

— Niejak ty biaspłatna rassyłaŭ svaim padpisčykam paštoŭki z monstrami — i ŭsie ŭ mastackich fiłatelistyčnych kapertach z vyjavami histaryčnych miaścin Biełarusi 1998, 1999, 2000, 2004, 2009 hadoŭ. Raskažy i pra hetaje svajo zachapleńnie.

— Taksama chobi ź dziacinstva. Moj dzied, baćka i chrosny źbirali paštovyja marki. Usie ich kalekcyi ŭ vyniku mnie zastalisia. Treba było z hetym niešta rabić. Ja vyrašyŭ praciahnuć, ale potym zrazumieŭ, što nielha źbirać adnačasova ŭsio, usie temy. Dyj pryjšło razumieńnie, što ničoha niezvyčajnaha ŭ kalekcyi niama. Tady ja vybraŭ peŭnuju temu — jeŭrapiejski zubr. Zrabiŭ fokus na joj — i ciapier u mianie vielmi surjoznaja, na moj pohlad, fiłatelistyčnaja kalekcyja marak, paštovak, kanviertaŭ i paštovych kartak. Jaje možna pahladzieć na sajcie zubry.by — na žal, tolki na rasiejskaj abo anhielskaj movie, kali ruki dojduć, to budzie i biełaruskaja. Niekalki razoŭ ja prapanoŭvaŭ dziaržaŭnym muziejam zrabić vystavu majoj kalekcyi, ale nikomu nie cikava, navat muzieju ŭ Biełaviežskaja puščy taksama nie cikava. Nu a voś hetyja mastackija kanvierty, pa sutnaści, byli mnie nie patrebnyja, bo da temy nie adnosiacca, voś ja i vyrašyŭ, što budzie fajna dasłać u ich paštoŭki ź niačyścikami. Ludziam budzie pryjemna.

«Vakoł usiaho hetaha možna zrabić vielmi cikavuju ekskursiju dla amataraŭ mifałohii»

— Raskažy pra tvaju vystavu na fiestyvali «Šlach Cmoka» i pra Muziej mifaŭ taksama.

— Fiestyval «Šlach Cmoka» — heta štohadovy fiestyval u vioscy Domžarycy, dzie znachodzicca Biarezinski zapaviednik. Fiestyval pryśviečany mienavita biełaruskaj mifałohii, a jaho asnoŭny brend — heta biełaruski cmok. Niedaloka ad zapaviednika znachodzicca Lepielskaje voziera, dzie, pavodle lehiendy, žyŭ cmok, voś u honar jaho i nazvany hety fiestyval.

Na praciahu fiestyvalu pieraapranutyja ŭ roznych biełaruskich niačyścikaŭ aktory i animatary ładziać hulni, scenki, śpiektakli. Taksama vialikaj častkaj fiestyvalu źjaŭlajucca kancert muzykaŭ, horad ramieśnikaŭ, placoŭka mastakoŭ i navukovyja dakłady ad našych znakamitych navukoŭcaŭ i daśledčykaŭ biełaruskaha falkłora. Sioleta byŭ treci pa liku fiestyval, na jakim u mianie ź Jaŭhienam Katom była sumiesnaja vystava.

Paśla fiestyvalu ja zrabiŭ padarunak Muzieju mifaŭ i pakinuŭ im usie svaje vyjavy, jakija pryvioz z Horadni na vystavu. Spadziajusia, chutka jany buduć upryhožvać ekspazicyju muzieja.

Taksama ŭ Biarezinskim zapaviedniku jość Muziej mifaŭ. Heta adziny muziej na terytoryi Biełarusi, pryśviečany mienavita našaj rodnaj mifałohii. Adna jaho častka znachodzicca ŭ budynku — heta try pakoi, jakija simvalizujuć ziamnoje žyćcio, padziemny śviet, dzie haspadaryć Vužyny Karol, i niabiosy. Druhaja častka — u lesie, na śviežym pavietry, dzie možna znajści cikavyja skulptury roznych mifałahičnych piersanažaŭ. Darečy, kulminacija fiestyvalu «Šlach cmoka» — heta načnaja ekskursija pa pryrodnaj častcy Muzieja mifaŭ.

— Taćciana Vałodzina — doktarka fiłałahičnych navuk i zahadčyca adździeła falkłarystyki Centra daśledavańniaŭ biełaruskaj kultury, movy i litaratury Nacyjanalnaj akademii navuk Biełarusi — napisała tabie ŭ aŭtohrafie, što ty robiš bolš za ceły instytut. Jak ty stavišsia da takoj acenki svajoj tvorčaści?

— Kaniešnie ž, heta vielmi pryjemna, ale, na moj pohlad, vielmi hučna. Nasamreč ja zvyčajny amatar, jaki niešta tam maluje. Treba razumieć, što biez takich vybitnych navukoŭcaŭ, jak Taćciana Vasileŭna Vałodzina i inšyja, my b ničoha nie viedali pra naš falkłor i mifałohiju, a značycca, i malavać nie było b čaho.

— Ja čuła, što ŭ ciabie jość ideja mifałahičnaj ekskursii pa Horadni. Raskažy pra jaje.

— Voś u kožnym pałacy abo zamku jość niejkaja mistyčnaja lehienda pra zdań abo skarb. Kali vy naviedajecie Niaśvižski pałac, to abaviazkova pačujecie ad hida pra Čornuju Pannu. Mnie zdajecca, heta vielmi cikava i pryvablivaje turystaŭ. Ale ja nie viedaju jakich-niebudź ekskursij, jakija b byli całkam pabudavany na mifach i lehiendach. Niejkaja takaja voś žyvaja kazka, mo navat z aktorami i vopratkaj peŭnaj, i, kaniešnie ž, nočču.

U Horadni šmat cikavych łakacyj, źviazanych ź mifami i lehiendami. Jość Aleń Śviatoha Hubierta, zdań Biełaj Panny i karala Stefana Batoryja, pra apošniaha kažuć: «Kaduk jaho ŭziaŭ». Kaduk u biełaruskaja mifałohii — heta žudasny deman. Jość pomnik Adamu Mickieviču, jaki i pra Dziadoŭ pisaŭ, i pra Śviciazianku. Artur Konan Dojł uzhadvaŭ u svaim «Sabaku Baskiervilaŭ» niejkaha pryvidnaha haradzienskaha sabaku. A ŭ našym haradskim lesie «Pyški» sto adsotkaŭ žyvie Lasun. Jość žudasnaja lehienda pra viedźmara Maksima Znaka, jakoha ŭ 1691 hodzie spalili na płoščy Horadni za čaraŭnictva. Karaciej, takuju mistyčnuju prahramu možna razharnuć! I hałoŭnaje, u nas jość muziej Maksima Bahdanoviča, u jakim žyŭ i jaho baćka — Adam Bahdanovič, vybitny falkłaryst i navukoŭca.

Pryvid karala Batoryja ŭ hrodzienskim Starym zamku

Voś vakoł usiaho hetaha možna zrabić vielmi cikavuju ekskursiju dla amataraŭ mifałohii.

«Z boku piaru heta była dobraja kałabaracyja»

— Tvaja pieršaja piersanalnaja vystava adbyłasia ŭ etna-kramie «Cudoŭnia» ŭ Horadni. A dzie jašče visiać tvaje karciny?

— U mianie było niekalki nadrukavanych ilustracyj jašče ź pieršaha majho fiestyvalu «Šlach cmoka», i haradzienskaja etna-krama «Cudoŭnia» prapanavała mnie paviesić hetyja vyjavy ŭ budynku kramy. Atrymałasia takaja mini-vystava. Častka, napeŭna, i dahetul tam visić.

Jašče adna maja ilustracyja znachodzicca ŭ mastackim fondzie muzieja Lidskaha zamka. Heta była inicyjatyva staršaha navukovaha supracoŭnika muzieja Mikałaja Iody adčynić takuju voś mini-vystavu ŭ ramkach śviatočnaj prahramy «Noč u muziei». Heta vyjava zdani adnaho z vajaroŭ kniazia Karybuta, jaki raniej žyŭ i kiravaŭ Lidskim zamkam, ale pry abłozie pakinuŭ jaho i zdradziŭ svaim vajaram. Pryvidy vajaroŭ i dahetul šukajuć jaho. Cikavaść vystavy jašče i ŭ tym, što karcinu kožny tydzień viešajuć u roznaje miesca zamka, to bok naviednikam jašče treba adšukać hetuju zdań.

Nu voś i vyjavy z apošniaha «Šlacha cmoka» trapili ŭ Muziej mifaŭ, a rešta maich vyjavaŭ u siecivie.

— Hod tamu vychodziŭ kalandar ź biełaruskimi monstrami, u LSTR možna nabyć cišotku z vyjavami biełaruskich niačyścikaŭ… Raskažy pra prajekty i kałabaracyi, u jakich tabie daviałosia paŭdzielničać.

Kalandar mnie prapanavaŭ vypuścić Jaŭhien Kot, heta jaho prajekt, častka «Biełaruskaha biestyjaryja». Było 6 jahonych ilustracyj i 6 maich. Nadrukavali 1000 asobnikaŭ, jakija vielmi chutka razyšlisia. Zdajecca, z boku piaru heta była dobraja kałabaracyja, tamu što potym, kali ja telefanavaŭ u vydaviectvy nakont svajoj knihi, mnohija ŭžo pra mianie viedali, dziakujučy kalendaru i jaho pośpiechu. A voś finansava tut ja ničoha nie vyjhraŭ: vydaviectva «Halijafy», jakoje vydała kalandar, začynili i ciapier likvidujuć, tamu pa hrošach navat u minus troški vyjšaŭ.

Było dźvie kałabaracyi z brendami adzieńnia. Z boku padpisantaŭ byŭ zapyt na cišotki, nu i ja paabiaccaŭ, što abaviazkova buduć. Sam ja ich zrabić nie moh, bo treba viedać, dzie, jak, što i IP adčyniać, kab handlavać. Tamu napisaŭ niekalkim kramam i vytvorčaściam. U vyniku zrabili cišotki ź biełaruskimi staražytnymi bahami razam z etna-kramaj «Rahna» i biełaruskich niačyścikaŭ z LSTR. Dziakuj kramam za supracu, bo dla ich heta byŭ troški čelendž, bo maje vyjavy vielmi maleńkija i rastravyja (ich ciažka drukavać na vopratcy, dla vopratki robiać vyjavy ŭ viektarnym farmacie). Ludzi kuplajuć cišotki, ale nakolki tam usio paśpiachova, nie viedaju, bo dla mianie heta tolki niejkaja rekłama, nijakich adsotkaŭ ja tam nie biaru.

Jašče znakamity dziciačy rasiejskamoŭny časopis «Kałambur» z nakładam ŭ 1000 asobnikaŭ zrabiŭ z maimi niačyścikami dobry razvarot.

«Niačyściki biełaruskija, tamu i mova biełaruskaja»

— Ciapier ty ŭ pošuku vydaviectva dla svajoj knihi pra biełaruskich niačyścikaŭ. Raskažy: što heta budzie za vydańnie?

— O, zaraz budzie ekskluziŭ. Nichto jašče nie viedaje, navat padpisanty (śmiajecca). Vydaviectva ja znajšoŭ — heta «Technałohija», damova ŭžo padpisanaja, navat makiet knihi ŭžo hatovy i nieŭzabavie ŭsio pojdzie ŭ druk.

Heta budzie tolki pieršaja kniha z cełaj sieryi — «Biełaruskija niačyściki: lasnyja». Spadziajusia, što chopić resursaŭ zrabić astatnija: bałotnyja, dvarova-chatnija, vadzianyja, palavyja i inš.

Pieršapačatkova była ideja prosta pieranieści instahram-staronku ŭ knihu, to bok prosta ilustracyi niačyścikaŭ i ich apisańnie pobač. Ale u pracesie kancept źmianiŭsia, kniha budzie mastackaj, navat ź nievialičkim siužetam.

Viedźmy

Hałoŭny piersanaž — niačyścikaznaŭca, niechta taki pasiaredzinie pamiž Ńjutam Sałamandram z «Fantastyčnych pačvar» i Van Chielsinham abo Viedźmarom Sapkoŭskaha. Jon vandruje pa biełaruskich ziemlach, vioskach i miastečkach i zapisvaje ŭ svoj natatnik maleńkija apoviedy pra niačyścikaŭ, jakich sustrakaje na svaim šlachu. Pieršaja častka pryśviečana mienavita lasnym niačyścikam.

Z tekstam mnie dapamahaje sapraŭdnaja piśmieńnica, aŭtarka ŭžo dvuch biełaruskich paŭnavartasnych fentezijnych knih. Ilustracyi niačyścikaŭ buduć tyja ž, što i ŭ maim instahram-akaŭncie, to bok heta ŭsio jašče nakštałt niejkaha katałoha abo encykłapiedyi, ale budzie jašče i troški dadatkovaj hrafiki i malunkaŭ. Asobnikaŭ budzie 700.

Karaciej budzie bomba, bolš ničoha nie skažu — čakajcie, kamu cikava!

— Tvoj mastacki prajekt ty viedzieš pa-biełarusku, tvaja kniha taksama vyjdzie pa-biełarusku. Cikaŭnaść da biełaruskaj movy pryjšła razam ź cikaŭnaściu da falkłoru, ci heta zusim inšaja historyja?

— Biełaruskaja mova była zaŭsiody pobač sa mnoj. U žyćci bolšaja častka asiarodździa rasiejskamoŭnaja, tamu rasiejskuju ŭžyvaju čaściej, ale ź biełaruskamoŭnymi razmaŭlaju pa-biełarusku.

Reč u tym, što moj rodny dziadźka, brat majoj matuli, zaŭsiody razmaŭlaŭ pa-biełarusku i žyŭ pobač. Jon udzielnik Tavarystva biełaruskaj movy imia Franciška Skaryny, jakoje likvidavali ŭ 2021 hodzie, a papiarovyja numary pieršaj haziety z rysunkami zaŭsiody ŭ malenstvie ŭ mianie byli na stale. Ja navat svaje dziciačyja malunki dasyłaŭ u hetuju hazietu na konkurs i biełaruskamoŭnuju knihu vyjhraŭ u vyniku, niešta tam pra suzorji było. Tamu dla mianie nie składana było zaŭsiody pieraklučacca z movy na movu. Kaniešnie, ja rablu pamyłki, ale heta narmalna. Što datyčycca ŭsialakich tam ekzamienaŭ i dyktantaŭ, to zaŭsiody abiraŭ biełaruskuju movu, kali byŭ vybar.

Niačyściki biełaruskija, tamu i mova biełaruskaja. Aryhinalnaja litaratura pra biełaruski falkłor pieravažna taksama zaŭsiody na biełaruskaj movie, to bok tut usio na svaich miescach.

Nashaniva.com

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj
ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru
«Našaj Nivy» ŭ TH

59

2

2

3

4

4