Na sustrečy z Łukašenkam kadet śmieła vystupiŭ pa-biełarusku i zaklikaŭ hanarycca biełaruskim
Navučeniec Viciebskaha kadeckaha vučylišča Zachar Aŭčyńnikaŭ havaryŭ pra słaŭnaje minułaje Biełarusi i, choć mocna chvalavaŭsia, sumlenna adkazaŭ na pytańni Alaksandra Łukašenki pra Druhuju suśvietnuju vajnu i SSSR.
«U našaj historyi była nievierajemnaja kolkaść pośpiechaŭ. Davajcie ŭspomnim tuju ž Bibliju, nadrukavanuju Skarynaj. Adna ź pieršych Biblij, nadrukavanych u Jeŭropie była na našaj movie, — skazaŭ Zachar Aŭčyńnikaŭ. — Heta cudoŭna, vy ŭdumajciesia, u kancy 16 stahodździa ŭ nas była takaja kolkaść varštataŭ dla drukavańnia, jakoj mahli zajzdrościć mnohija krainy Jeŭropy», — skazaŭ chłopiec-kadet.
Aŭčyńnikaŭ taksama ŭspomniŭ svajho ziemlaka ź Miorščyny Hienryka Dmachoŭskaha i Ihnata Damiejku, jakoha šanujuć i ŭ Biełarusi, i ŭ Čyli.
«Davajcie ŭspomnim našy sučasnyja pośpiechi, toj ža BiełAZ, jak im nie hanarycca. Toj ža Safijski sabor, adzin z troch pabudavanych u CHI stahodździ, adzin ź pieršych muravanych. Dy naohuł naša architektura, jana ŭnikalnaja. U nas splatalisia hetyja rysy Uschodu i Zachadu, i naohuł, heta adlustroŭvajecca va ŭsiej našaj tvorčaści. Biełarusy imknulisia zachavać svaju ŭnikalnaść», — skazaŭ Zachar Aŭčyńnikaŭ.
«Ja hanarusia ŭsim našym narodam, što prasłaŭlali našu ziamlu, pačynajučy ad Iziasłava, Bračysłava, Rahniedy. Davajcie ŭspomnim tuju ž Jeŭfrasińniu Połackuju. Adna ź pieršych aśvietnic na terytoryi Uschodniaj Jeŭropy, adkryvała škoły, vychoŭvała dziaciej, dapamahała dziaŭčatam. Aśvietnictva ŭ CHI stahodździ, vy ŭdumajciesia», — skazaŭ kadet Aŭčyńnikaŭ.
«Kiravała i raiła mužykam, jakija ŭznačalvali susiednija kniastvy. Było-było. Adkažy na pytańnie: a dla ciabie asabista Vialikaja Ajčynnaja vajna i razvał Savieckaha Sajuza, heta što? Jak ty razumieješ heta?» — pierabiŭ jaho Alaksandr Łukašenka.
«Vialikaja Ajčynnaja vajna — heta strašnaja trahiedyja dla našaha naroda. Na žal, mnohija vojny, jak Pieršaja suśvietnaja, Napaleonaŭskaja vojny pryvodzili da taho, što biełarusy vajavali adzin z adnym, zabivali adzin adnaho, heta strašna, — adkazaŭ navučeniec.
— Zahinuŭ kožny treci. Ja pracavaŭ sa śpisami, uvodziŭ u ADB, heta była daśledčaja praca, jakaja vyjhrała na respublicy, ja bačyŭ hetyja proźviščy, hetyja siemji, voś ty čytaješ prosta śpisy achviar, ličby, «nieviadomy», «nieviadomy», «nieviadomy», a tut čytaješ dakumienty z rasijskaha archiva, a tam siamja, baćka, maci, syny — strašna, Vialikaja Ajčynnaj vajna».
«Vialikaja Ajčynnaja vajna dla ciabie asabista, kali biełarus zabivaŭ biełarusa?» — znoŭ spytaŭ Alaksandr Łukašenka.
— Nie, u pieršuju čarhu heta mužnaść našaha naroda, chrabraść, ludzi, jakija viarnulisia i vyzvalili hetu ziamlu, jany raźbili samuju strašnuju navału ŭ Jeŭropie, tych ludziej, jakija nie ličyli, što bolšaść nasielnictva maje prava na žyćcio. Jakaja pavinna być mužnaść, kab nie zdacca, kab praciahvać baraćbu i ŭrešcie pieramahčy, — adkazaŭ kadet Aŭčyńnikaŭ.
«Skažy, kali łaska, my mahli paźbiehnuć hetaj vajny?» — spytaŭ Łukašenka.
— Paźbiehnuć vajny było možna, ale ŭvohule suśvietnaje hramadstva, jak i Saviecki Sajuz, nie nadta imknulisia abjadnacca. Toj ža Saviecki Sajuz źviartaŭsia da krain Zachadu, ale supiarečlivyja byli baki, kali treba było abjadnacca, to jany nie abjadnalisia i pryjšłosia zapłacić vialikuju canu, kab zrazumieć heta, i na žal, heta mnohija zabyvajuć.
Pieramozie radavalisia ŭsie, usie zmahalisia, usie byli razam, a ciapier my znoŭ idziom nieviadoma kudy.
Ale mužnaść biełaruskaha naroda ŭ hady Vialikaj Ajčynnaj vajny — heta abjektyŭny fakt.
«Nu a Saviecki Sajuz?» — praciahvaŭ pytać Łukašenka.
— Saviecki Sajuz — jašče bolš supiarečlivaja źjava. Tamu što Saviecki Sajuz vielmi šmat zrabiŭ dla Biełarusi, naša pramysłovaść — heta asnova. Ale, na žal, vielmi mnoha było i pamyłak u Savieckim Sajuzie, i jany pryviali da razvału. Voś ŭ mianie, naprykład, pa matčynaj linii jość ludzi represavanyja, raskułačanyja. Ja ž viedaju, jak jany žyli. Jany prosta mnoha pracavali, tamu žyli davoli dobra», — skazaŭ Zachar Aŭčyńnikaŭ.
