«Vy chacieli, kab tam adny durni pracavali?» Jak biełaruskija siłaviki sprabujuć padmanuć Interpał
Abjadnańnie byłych siłavikoŭ uskryła, jak biuro Interpała ŭ Biełarusi falsifikuje źviestki, kab abviaščać u mižnarodny vyšuk ludziej pa palityčnych spravach. Štab-kvatera ŭžo vyniesła papiaredžańnie biełaruskamu ofisu, isnuje ryzyka, što našu krainu mohuć vyklučyć z arhanizacyi. Z adnaho boku, siłaviki buduć pazbaŭlenyja mahčymaści abviaščać u vyšuk palityčnych apanientaŭ režymu i nie buduć mieć dostup da piersanalnaj infarmacyi asob, jakija cikaviać ich za miažoj. Ź inšaha, Biełaruś ryzykuje pieratvarycca ŭ «šeruju zonu» dla realnaha kryminału, jaki zachoča tut «pierasiadzieć».
Praktyka abviaščeńnie ŭ vyšuk apanientaŭ režymu pačałasia nie ŭ 2020-m. Eks-kandydata ŭ prezidenty Alesia Michaleviča šukali pa linii Interpał jašče dziesiać hadoŭ tamu. Jaho zatrymali ŭ Polščy, vyzvalać jaho pryjazdžaŭ namieśnik ministra zamiežnych spraŭ. U vyniku palityka nie vydali Biełarusi, pakolki zapyt parušaŭ Statut Interpała. Hod spatrebiŭsia na toje, kab jaho vyklučyli ź mižnarodnaj bazy vyšuku.
Što takoje Interpał i jak jon pracuje ŭ Biełarusi?
Interpał — heta mižnarodnaja arhanizacyja kryminalnaj palicyi, u jakuju ŭvachodzić 192 krainy, u tym liku i Biełaruś. Arhanizacyja choć i nazyvajecca palicyjaj, ale niepasredna rasśledavańniami tam nie zajmajucca.
Asnoŭnaja funkcyja Interpała — stvareńnie i abnaŭleńnie baz źviestak, jakimi mohuć karystacca pravaachoŭniki va ŭsim śviecie. Tak, u Interpała jość bazy złačyncaŭ, skradzienych falšyvych dakumientaŭ, adbitkaŭ palcaŭ, skradzienych pradmietaŭ mastactva i zbroi. Štab-kvatera arhanizacyi znachodzicca ŭ Francyi.
U kožnaj krainie, jakaja ŭvachodzić ŭ Interpał, jość nacyjanalnaje biuro, jakoje pracuje ŭ źviazcy ź miascovymi siłavikami.
Nacyjanalnaje centralnaje biuro Interpała ŭ Biełarusi — heta padraździaleńnie kryminalnaj milicyi, jakoje ŭvachodzić u sistemu MUS na pravach samastojnaha padraździaleńnia, ale heta farmalna, a praktyčna nijakaj samastojnaści ŭ dziejańniach biełaruskaha biuro niama. I novaje rasśledavańnie eks-siłavikoŭ heta jaskrava demanstruje.
Tak, ź minułaha hoda nacyjanalnaje biuro aktyŭna padaje dakumienty na mižnarodny vyšuk i atrymańnie źviestak u dačynieńni da apanientaŭ režymu Łukašenki.
Prykład: 12 vieraśnia ŭ Polščy zatrymali biełarusa Makaryja Małachoŭskaha, jaki źbieh ź Biełarusi, aścierahajučysia kryminalnaha pieraśledu. U Minsku na jaho zaviali kryminalnuju spravu za najezd na supracoŭnika DAI i abviaścili ŭ mižnarodny vyšuk.
Pa zapycie biełaruskaj prakuratury ŭ Polščy zatrymali biełarusa. Jaho vinavaciać u nibyta najeździe na supracoŭnika DAI
Na videa zafiksavana, jak kiroŭca vyjazdžaje na sustrečnuju pałasu i sprabuje prajechać skryžavańnie, jakoje pierakryta słužbovym aŭto. Inśpiektar kidajecca pad koły mašyny.
Byłyja siłaviki źviartajuć uvahu, što pryznany paciarpiełym daišnik Juryj Astroŭski paśla incydentu nie źviartaŭsia pa miedycynskuju dapamohu. A Małachoŭskaha zatrymlivali pa administratyŭnaj spravie, źbivali i katavali, tamu jon i vyrašyŭ źjechać z krainy.
Navina pra zatrymańnie biełarusa ŭ Polščy chutka razyšłasia, praź niekalki hadzin polskija pravaachoŭniki vyzvalili jaho. Jany i patłumačyli, što zatrymańnie adbyłosia ŭ miežach abaviazkaŭ pa linii Interpał.
Jak u Biełarusi abychodziać praviły Interpała
U statucie Interpała prapisana, što arhanizacyi kateharyčna zabaroniena ažyćciaŭlać luboje ŭmiašalnictva ci dziejnaść palityčnaha, vajskovaha, relihijnaha abo rasavaha charaktaru (art. 3 Statuta). To-bok pravaachoŭniki nie majuć prava abviaščać u vyšuk ludziej pa palityčna matyvavanych spravach. Što robiać biełaruskija siłaviki? Zapaŭniajuć dakumienty, jak pry zvyčajnym kryminalnym złačynstvie, nie ŭkazvajučy palityčny składnik spravy.
Byłyja siłaviki pryvodziać aŭdyjorazmovy, na jakich čutny hałasy, padobnyja da supracoŭnika biełaruskaha biuro Interpała Dźmitryja Miadźviedzieva i načalnika adździaleńnia vyšukovaj raboty adździeła kryminalnaha vyšuku kryminalnaj milicyi Maskoŭskaha RUUS u Minsku Siarhieja Barmosava. U dyjałohu adznačajecca, što Interpał nie choča prymać «zajaŭki» na vyšuk pa palityčna matyvavanych spravach.
Z vysokich trybun časta hučyć, što ŭ nas niama ni palityčnych spraŭ, ni palityčnych viaźniaŭ, jakich, pa padlikach pravaabaroncaŭ, užo bolš za 800.
Pry hetym u razmovie, jakaja patrapiła ŭ sieciva, hołas padobny da Barmosava, kaža: «Palityčnymi zasypajemsia. My dyk jašče ładna, my jašče tolki traich (abviaścili ŭ vyšuk — zaŭv. NN). A susiedzi, Frunzienskija tam, Leninskija, Centralniki (majucca na ŭvazie RUUSy Minska — zaŭv. NN), viedaju, u ich uvohule ŭsio drenna. U ich tam pa 10-12, usie jak adzin, za miažoj».
«My tut, na žal, dapamahčy nie možam. My viartajem, hiensiek nie biare hetych tavaryšaŭ, — adkazvaje druhi hołas, padobny da Miadźviedzieva. — Artykuł 3 u nas jość, Interpał kateharyčna adchilaje, admaŭlaje i nie ŭdzielničaje ŭ spravach palityčnaha, rasavaha, vajskovaha charaktaru. Palityčny charaktar — vidavočny».
«Dyk jany pad hety artykuł usich-usich hetych tavaryšaŭ ci jość niejki…» — sprabuje zrazumieć pieršy hołas.
«Kožnyja składy (złačynstva — zaŭv. NN) my ŭdakładniajem, niejkija adrazu adpraŭlajem, niejkija jość hatovyja, — adznačaje druhi. — Artykuł 130 — raspalvańnie varožaści, tam voś heta niepryjaznaść, heta vidavočny palityčny padtekst. Paklop — my ź imi railisia, jany skazali: «Nie, usio adno». Tam mienavita paklop u dačynieńni da słužbovych asob, artykuł 188 — taja ž fihnia. 339 (Chulihanstva — zaŭv. NN), 364 (Hvałt ci pahroza hvałtu ŭ dačynieńni da siłavikoŭ — zaŭv. NN) nam taksama zaviarnuli».
A dalej hołas, padobny da supracoŭnika biuro Interpała Miadźviedzieva, raić, jak abyści abmiežavańni: pa spravie ab bčb-hrafici nie paznačać u dakumientach pra bieła-čyrvona-biełuju simvoliku, pisać prosta — psavańnie majomaści, to-bok naŭmysna schavać ad Interpała infarmacyju.
Varta adznačyć, što sioleta Miadźviedzieŭ atrymaŭ pavyšeńnie — staŭ načalnikam padraździaleńnia ŭ rehijanalnym biuro.
«Kali jość nieabchodnaść dla Radzimy, kab nas adklučyli, ja hatovy»
U 2020 i 2021 hodzie zajavak ad Biełarusi na mižnarodny vyšuk stała zaŭvažna bolš, zrazumieła, na heta źviarnuli ŭvahu ŭ štab-kvatery. Tym bolš, naviny pra vyšuk palitykaŭ i aktyvistaŭ stali traplać i ŭ mižnarodnyja miedyja.
U ruki byłych siłavikoŭ patrapiŭ zapis, na jakim čuvać hołas, padobny da hołasa kiraŭnika nacyjanalnaha biuro Interpała Alaksandra Piatrana, a taksama hołas, padobny da hołasa načalnika mižnarodna-pravavoha adździeła Hienprakuratury Aleha Chłyščanki.
«Jany nam užo papiaredžańnie dasłali, što mohuć zrabić z nami za takija rečy. Lubyja miery mohuć uklučać doŭhaterminovaje prypynieńnie prava dostupu dla Nacyjanalnych centralnych biuro (heta značyć, što biełaruskija siłaviki straciać dostup da mižnarodnych baz danych Interpała — zaŭv. NN), — havoryć pieršy hołas, padobny da hołasa Piatrana. — Jany nam dasłali dakumient, što kankretna tady pa hetaj Cichanoŭskaj, kab my spynili lubuju dziejnaść, prosta skazali, što my parušajem artykuł 3, u suviazi z vybarami ŭ žniŭni 2020 hoda, što my nie majem prava raspaŭsiudžvać hetu infarmacyju pa kanałach Interpała.
I nam admovili pa Kavalkovaj (udzielnica štaba Cichanoŭskaj na vybarach-2020, siabra Kaardynacyjnaj rady — zaŭv. NN). Usio — koła zamknułasia. Kali my hetu spravu praciahvajem, nastupnym krokam jany nas vynosiać na vykankam i adklučajuć. Tamu kali jość nieabchodnaść dla Radzimy, kab nas adklučyli, ja hatovy adpravić, tady pytańniaŭ niama».
«Da nu, pra što vy havorycie, nie», — adkazvaje na heta druhi hołas, padobny da hołasa Chłyščanki.
Varta adznačyć, što nacyjanalnaje biuro, pa Statucie Interpała, pavinna praviarać sapraŭdnaść źviestak, jakija padajucca ŭ mižnarodnyja bazy, a nie prykryvać chiby miascovych siłavikoŭ.
Da palityčnych spraŭ dałučyŭsia i Makiej
U razmovie hołas, padobny da Piatrana, źviartaje ŭvahu, što da spravy z vyšukam palityčnych apanientaŭ dałučyŭsia asabista ministr zamiežnych spraŭ — pa adnym ź fihurantaŭ, jakoha surazmoŭcy nazyvajuć «piersanaž Pryncesa».
«Makiej daŭ kamandu abmasadaru (u Francyi, dzie znachodzicca štab-kvatera Interpała — zaŭv. NN) łamanucca tudy, jon i łamanuŭsia. I jaho prosta vyhnali, — raspaviadaje pieršy hołas i tłumačyć pazicyju štab-kvatery: — Złačynstva bačym, ale nie naša kampietencyja».
«Vy chacieli, kab tam adny durni pracavali? — adkazvaje jamu na heta hołas, padobny da hołasa Chłyščanki. — Pravilna havorać».
«Mnie ich hnieŭ da adnaho miesca»
Cikava, što raniej byŭ apublikavany jašče adzin zapis razmovy, u jakim hučali hałasy, padobnyja da Piatrana z Chłyščankam. Tam išła havorka pra zapyt na vyšuk lidara strajkama MTZ Siarhieja Dyleŭskaha.
Hołas, padobny da Piatrana adznačaje, što Interpał admaŭlaje:
«Jany dakumient dasłali, kab my skančvali im voś heta voś chieračyć z adnatypnaj fabułaj, zapyty iduć «z adnatypnaj fabułaj» (pa palityčnych spravach siłaviki časta ničoha novaha nie vydumvajuć, a prosta kapirujuć farmuloŭki z adnoj spravy ŭ druhuju — zaŭv. NN)».
Taksama jon udakładniaje, što z takoj fabułaj budzie «čałaviek, napeŭna, tysiača», a ŭ ich i tak prablema, što Interpał admaŭlaje ŭ vyšuku.
«Adno pytańnie, kali pašle Interpał nas z vami, a inšaja sprava, kali naša dziaržava nas pašle, — kaža na toje hołas, padobny da hołasa pradstaŭnika Hienprakuratury, a nakont reakcyi Interpała dadaje: — Mnie ich hnieŭ da adnaho miesca».
Varta adznačyć, što biełaruskija ŭłady sami ihnarujuć abaviazki, uziatyja čalcami Interpała. Tak, u 2012 hodzie aficyjny Minsk admoviŭsia vydać Kyrhyzstanu brata eks-prezidenta Žanybieka Bakijeva, jakoha na radzimie padazrajuć u datyčnaści da zamachu na žyćcio apanientaŭ režymu.
U 2020 hodzie Biełaruś nie vydała Ukrainie bankira z asiarodździa eks-prezidenta Janukoviča Viktara Bratko, jakoha abvinavačvajuć u kradziažy 44 młn dalaraŭ.
