MVF vydzialaje Biełarusi amal miljard dalaraŭ. Jak heta atrymałasia i ci zmoža ŭłada atrymać hrošy?
Stała viadoma, što bližejšym časam Mižnarodny valutny fond vydzielić dla Biełarusi 950 miljonaŭ dalaraŭ. Heta adbyvajecca ŭ ramkach dapamohi krainam śvietu ŭ baraćbie z nastupstvami pandemii. Ale nie fakt, što ŭłady zmohuć źniać atrymanyja ad Fonda hrošy. Za temaj daŭno sočyć kiraŭnik Narodnaha antykryzisnaha ŭpraŭleńnia (NAU) Pavieł Łatuška, jaki patłumačyŭ sens situacyi.
«Naša Niva»: Jak stała mahčymym, što MVF hatavy vydzielić Biełarusi amal miljard dalaraŭ?
Pavieł Łatuška: Meta hetaj emisii — dapamoha krainam dla vychadu z kryzisu, vyklikanaha pandemijaj karanavirusa. Havorka idzie pra sumu 650 miljardaŭ dalaraŭ ZŠA, jakija buduć raźmierkavany siarod 192 krain-udzielnic MVF. Kab vy razumieli maštab — emitujecca kolkaść SDR (heta tak zvanyja čeki, jakija paśla treba abnaličyć), jakaja ledź nie ŭ try razy pieravyšaje toje, što ciapier znachodzicca ŭ zvarocie. Raźmierkavańnie adbyvajecca roŭna ŭ adpaviednaści z kvotaj krain: u Biełarusi jana 0.14%, u ZŠA — 16%. Tamu možna skazać, što heta «svojeasablivy padarunak» dla našaj krainy, pakolki ad Biełarusi nie patrabujecca nijakich zajavak u MVF na ich atrymańnie, heta hłabalnaje raźmierkavańnie dla ŭsich krain-udzielnic. Takim krainam, jak Biełaruś, heta vielmi dapamoža palepšyć stan valutnych reziervaŭ.
«NN»: U aficyjnych uładaŭ isnuje mocnaje łobi Ŭ MVF?
PŁ: My nie vyklučajem dadzienaha scenara, tamu ličym važnym dziejničać adkryta i maksimalna prazrysta, kab procidziejničać hetamu. Tut vielmi važnaja pazicyja palitykaŭ tych krain, jakija aficyjna nie pryznali Łukašenku zakonna abranym prezidentam, pakolki jany zdolnyja farmavać mierkavańnie i danosić svaju pazicyju da ŭpaŭnavažanych pradstaŭnikoŭ svaich krain u MVF, kab tyja vykarystali svoj hołas dla łabiravańnia jakraz taki kontrzachadaŭ i niedapuščeńnia dla biełaruskaha ŭrada prava vykarystoŭvać raźmierkavanuju dla Biełarusi kvotu. I jak prykład, možam skazać, što na minułych debatach u brytanskaj pałacie łordaŭ pra situacyju ŭ Biełarusi prahučaŭ zaklik źviarnucca da MVF ab prypynieńni dostupu srodkaŭ dla Biełarusi i vykarystoŭvać hołas ŭpaŭnavažanych pradstaŭnikoŭ MVF dla hetaha.
«NN»: Pytańnie pravoŭ čałavieka dla MVF zusim nie źjaŭlajecca važnym pry vydzialeńni hrošaj?
PŁ: Na žal, zusim. Kali raźmierkavańnie adbyvajecca, jano robicca vyklučna ŭ adpaviednaści z kvotaj krainy, u statucie MVF heta vyrazna prapisana. Treba razumieć, što tam davoli šmat udzielnikaŭ z dvuchsensoŭnaj pazicyjaj pa pravach čałavieka. MVF heta nie palityčnaja, a biurakratyčnaja arhanizacyja. Heta tolki aznačaje, što nam patrebna inšaja katehoryja dovadaŭ. Jany ŭ nas jość.
«NN»: Kali ŭłady atrymajuć hety ček, ci jość vierahodnaść, što hrošy jany tak i nie zdymuć?
PŁ: Heta kompleksnaje pytańnie. Kab adkazać na jaho, treba razabracca ŭ detalach. Pa-pieršaje, što takoje SDR? Heta takaja kaštoŭnaja papiera, jakaja moža zachoŭvacca tolki na rachunku krainy ŭ adździele SDR u MVF. Dostup da rasparadžeńnia hetym rachunkam jość u pradstaŭnikoŭ krainy ŭ MVF. Pryvatnyja asoby i arhanizacyi nie mohuć udzielničać u ździełkach pa SDR — tolki MVF, krainy-ŭdzielnicy i niekalki nadnacyjanalnych bankaŭ. Pa-druhoje, abmien i vykarystańnie SDR. Heta toj vypadak, kali skazać prosta niedastatkova. Jość dva sposaby abmienu SDR na hrošy — źviarnucca ŭ centralny bank adnoj z tych krain, valuta jakoj uvachodzić u košyk SDR (jeŭra, dalar, funt, jena i juań), pa naminalnym kursie, albo jak kredyt — u ciapierašni čas pracent za karystańnie 0.5% u hod u paraŭnańni z 7-8%, jakija Biełaruś płacić pa ablihacyjach. Ź pieršymi tryma krainami usio jasna, ale kitajcy mohuć abmianiać. Druhi sposab — pradać lubomu členu MVF, jaki zachoča kupić. U hetym vypadku departamient SDR prosta fiksuje fakt pierachodu SDR z rachunku adnoj krainy na rachunak inšaj krainy — prykładna, jak vy ŭ banku robicie pieravod, atrymlivajecie płaciožki, i ź imi, jak z dokazam apłaty, zabirajecie tavar. U hetym scenary źjaŭlajecca šmat niepadkantrolnych varyjantaŭ — naprykład, Katar i hetak dalej. Dyk jašče i cana prodažu moža nie być naminalnaj dla dadatkovaj stymulacyi ździełki. Reziumujučy, kali nie raspačać mier pa spynieńni dostupu biełaruskaha ŭradu da SDR-rachunku Biełarusi ŭ MVF, raschod hetych srodkaŭ — heta pytańnie času.
«NN»: Ci isnujuć niejkija ŭmovy, jakija biełaruskija ŭłady mohuć vykanać, kab atrymać hrošy?
PŁ: Vydzialeńnie doli aŭtamatyčnaje, ničym nie abciažarvajecca. Usio, što treba, — być členam MVF. Naša łohika, što ŭrad Łukašenki nie pryznany členami MVF i časova pavinien być adchileny ad rasparadžeńnia rachunkami Biełarusi. Kab abyjści heta abmiežavańnie, uradu pryjdziecca zrabić tak, kab jaho pryznali, a heta małavierahodna.
«NN»: Jak damovicca z MVF?
PŁ: Zhodna z pałažeńniami MVF, arhanizacyja ŭzajemadziejničaje sa svaimi siabrami «tolki praź ich kaznačejstvy, centralnyja banki, stabilizacyjnyja fondy abo inšyja anałahičnyja padatkova-biudžetnyja ahienctvy», i MVF pavinien pracavać tolki ź imi abo praz tyja ž ahienctvy. Tamu my nie možam napramuju pierakanać ich nie vydatkoŭvać hrošy. Takoje rašeńnie prosta nie moža być vypracavana na pieramovach NAU abo OST-MVF, ich u pryncypie nie moža być. Pieramovy z MVF mohuć vieścisia tolki ad asoby členaŭ MVF. Tamu sposab pracy inšy — pierakanać našych partnioraŭ u važnaści hetaha pytańnia i pracavać ź imi, kab praz svaje kaznačejstvy i svaich dyrektaraŭ u MVF jany ŭźniali hetaje pytańnie. My pavinny viedać praceduru, a nie spadziavacca na toje, što praviły padbudujuć dla nas i pad nas; pierakanać našych partnioraŭ i razam pracavać na dasiahnieńnie mety. My vydatna razumiejem, što paviestka Biełarusi, i ŭ pryvatnaści, pytańnie vyłučeńnia MVF srodkaŭ dla Biełarusi, dla našych partnioraŭ nie źjaŭlajucca pieršačarhovymi. U kožnaj krainie ŭ palitykaŭ jość šmat inšych prablem, jakija patrabujuć vyrašeńnia. I tamu heta mienavita naša praca — kancentravać namahańni i pryciahvać uvahu da pytańniaŭ typu MVF suśvietnuju supolnaść, nichto akramia nas hetaha nie zrobić. Ale paŭtarusia — mienavita infarmavanyja, płanamiernyja i metanakiravanyja dziejańni pa zakonie pryviaduć nas da pośpiechu.
«NN»: I što vy płanujecie rabić?
PŁ: Sprabavać zrabić tak, kab Biełarusi hety «ček» nie byŭ vypisany, zusim niapravilna, bo heta niemahčyma — usie členy MVF majuć roŭnyja pravy, i dolu atrymajuć i Biełaruś, i Vieniesueła, i Mjanma. I tut iznoŭ djabał kryjecca ŭ detalach — Vieniesuele i Mjanmie buduć raźmierkavany SDR z boku MVF, ale jany nie zmohuć imi skarystacca — z pryčyny taho, što kiraŭnictva hetych krain nie pryznana inšymi členami MVF. My pavinny damahčysia taho ž samaha dla Biełarusi. Heta adsutnaść lehitymnaści ŭžo zafiksavana MZSami našych partnioraŭ.
My možam, pa-pieršaje, pryciahnuć uvahu MVF, kab hetaje pytańnie było uźniataje na ŭzroŭni Rady kiraŭnikoŭ abo vykanaŭčym saviecie. Pa-druhoje, pryciahnuć uvahu členaŭ MVF (našych sajuźnikaŭ), kab hetaje pytańnie było ŭźniataje, i kali budzie hałasavańnie pa hetym pytańni pradstaŭniki krain, jakija pa sumiaščalnictvie pracujuć (ci źjaŭlajucca dyrektarami) u Minfinie ci Nacbanku, zaniali tuju ž pazicyju, što i ich MZSy. I tut, kali tyja, chto nie pryznaŭ vybary, kansistentna prahałasujuć u adpaviednaści z pazicyjami svaich krain, pytańnie vyrašycca jak treba, bo kali pieraličyć hałasy tych členaŭ MVF, jakija nie pryznali Łukašenka prezidentam (hałasavańnie nie adna kraina - adzin hołas, a ŭ adpaviednaści z układam u suśvietnuju ekanomiku), atrymajecca 56%, a pryznali usiaho 13%. Mienavita na hetaj padstavie Madura i chunta Mjanmy byli pazbaŭlenyja dostupu da rachunkaŭ svaich krain.
«NN»: Što dalej?
PŁ: Rašeńnie ab raźmierkavańni budzie pryniata ŭ pačatku žniŭnia. Biełaruś nie budzie asobna zhadvacca ŭ hetym rašeńni, jana tam budzie naroŭni z usimi. Ad rašeńnia da pieraličeńnia (pavieličeńnia bałansaŭ na rachunkach krain u departamiencie SDR) projdzie jašče prykładna try tydni, a vykanaŭčy saviet MVF źbirajecca niekalki razoŭ na tydzień. Na lubym z hetych pasiadžeńniaŭ moža być pryniata rašeńnie, što siarod siabroŭ MVF niama jasnaści, ci źjaŭlajecca Łukašenka prezidentam i ci źjaŭlajucca takim čynam Kałaur i Sielivierstaŭ pradstaŭnikami dziaržavy. I kali rašeńnie budzie pryniata ŭ adpaviednaści z aficyjnymi pazicyjami hetych krain, SDR buduć lažać niekranutymi na rachunku Biełarusi. A kali novy lehitymny ŭrad budzie pryznany členami MVF, jon adrazu atrymaje dostup da hetych srodkaŭ.
