Следам за медыкамі пачынаюць эміграваць педагогі. «Тут усё працуе на патрэбы дзіцяці, на эмацыйную ўтульнасць, на самастойнасць»
Ірына Ляшкевіч — вядомая на Палессі творчая асоба: музыка, паэтка, выканаўца народных песень. Усё жыццё працавала ў школе ў роднай вёсцы Мачуль. Але раптам, у немаладым ужо ўзросце, рызыкнула пайсці на перамены… Пра акалічнасці, якія падштурхнулі да гэтага, і не толькі — у інтэрв’ю «Медиа-Полесью».
— Спадарыня Ірына, кажуць, што Вы настаўнік ад Бога. Пачнем гаворку з пытання пра прафесію. Чаму падае яе прэстыж?
— Настаўнік ад Бога — замоцна сказана… Я хутчэй апантаны творчасцю чалавек, які бачыць яе сэнс не толькі ў спатоленні ўнутраных духоўных патрэб, але і ў стварэнні асяродку такіх жа творчых людзей для найбольшай іх рэалізацыі. А Бог мне дадаў да гэтага моцную любоў да свайго краю, яго мовы, гісторыі і культуры. А чаму падае прэстыж прафесіі настаўніка? Гэта праблема цягнецца з мінулага стагоддзя. І тут шмат фактараў. Галоўны з іх, на мой погляд, прыход у прафесію выпадковых людзей, не па прызванню…
— Усе ведаюць Вас як паэтку, музыку, выканаўцу народных песень. Чаго больш у Вашай творчай асобе — прагі да вершаў ці музыкі?
— Музыка і паэзія настолькі блізкія, што ў маім жыцці яны не канкурыруюць, а мірна суіснуюць. Ёсць перыяды, калі мне больш спяваецца, ёсць, калі пішацца, ёсць, калі і не тое, і не тое… Спеваў усё ж болей, бо з імі звязана праца, а паэзія — госця нябесная, тут ніколі не згадаеш, у які час раптам з’явіцца радок.
— Вы столькі гадоў кіравалі некалькімі музычнымі калектывамі, вялі актыўную канцэртную дзейнась… І раптам аб’явілі, што сыходзіце. Чаму?
— Узорнаму аб’яднанню аматараў фальклору «Згадка» у гэтым годзе 33 гады, а фальклорнаму гурту «Каляжанкі» 7 гадоў.
Аглядваюся назад і разумею, што гэта былі шчаслівыя творчыя гады. Не было лёгка. Фактычна мы развіваліся, набіраліся вопыту метадам самастойнага пошуку і адпрацоўкі сваіх памылак. Я зараз хачу яшчэ раз падзякаваць усім сваім згадкаўцам, іх бацькам, маім школьным настаўнікам, былому дырэктару Мачульскай базавай школы Кірэчка Пятру Гаўрылавічу, сваёй маме, намесніку дырэктара Марыі Іванаўне Ляшкевіч, якія ў першыя гады працы са «Згадкай» падтрымлівалі, дапамагалі, чым маглі. Ведаеце, гэта вельмі важна—адчуванне запатрабаванасці ў працы. І скажы мне тады, што я вось так змагу ўсё кінуць, я, напэўна б, засмяялася…
Але жыццё бывае непрадказальным, з гадамі чалавек спасцігае нейкія новыя сэнсы, здараецца такая трансфармацыя ў тваім унутраным свеце, пра якую ты нават не мог уявіць… Думкі змяніць працу пачалі прыходзіць усё часцей. Я не адчувала тае ранейшай акрыленасці, жыццё заганяла маю творчасць у графікі рабочага часу, у планы, справаздачы, статыстыку, праверкі… Фінансавы бок таксама не радаваў…
А тут яшчэ пачаліся праблемы з рукамі. Больш за 40 гадоў з баянам на жаночых плячах выліліся ў траўмы сухажылля, лячэнне, аперацыю, працяглую рэабілітацыю…
Урэшце атрымала забарону на баян… Калі сутыкнулася з гэтай праблемай, калі засталася з ёй амаль адзін на адзін, я сказала сабе: «Спыніся. Час нешта змяніць. Тым больш за 4 месяцы хваробы я не адчула ранейшага суму па працы. Праца мяне адпусціла…А я адпусціла яе…»
— Распавядзіце пра сям’ю. Як матуліна сэрца справілася з такім выпрабаваннем, як затрыманне сына?
— У мяне вялікая сям’я… Старэйшая дачка Воля, як і я, шматдзетная мама. Скончыла фальклорнае аддзяленне Гродненскага каледжа мастацтваў. Працавала ў дзіцячым садку музычным кіраўніком. Цяпер разам з мужам выхоўвае 4 дзетак. Жывуць у Мачулі.
Сярэдняя дачка Марыя з мужам жывуць у Варшаве. Яна кандытар. Мара яе дзяцінства збылася.
Меншая дачка Таццяна скончыла 3 курсы лінгвістычнага каледжа, цяпер працягвае вучобу ў Варшаве.
У сына Барыса наладжваецца жыццё ў іншай краіне. Мне вельмі цяжка ўспамінаць той час, калі яго затрымалі [быў палітзняволеным]. Сэрца маці — камень, яно вытрымлівае нават смерць свайго дзіцяці… У мяне была моцная падтрымка маіх сяброў… Гэта была тая лакмусавая папера, якая паказала, хто ёсць хто… Пісала сыну пісьма, чакала адказаў, бавіла час з яго дзецьмі. Плакала, малілася…100 дзён роўна… Вытрымала… Не звар’яцела…
— Чаму вырашылі раптам з’ехаць з краіны? Як гэта адбывалася і чым займаецеся зараз?
— Чаму я паехала? Мяне паклікалі дзеці. Праца больш не трымала. Ды і адчуванне, што нейкі перыяд жыцця ў мяне закончыўся, не пакідала… А пачынаць новае на старых зруйнаваннях не мае сэнсу.
Таму было прынята рашэнне, сабраны рэчы і ў добры шлях у невядомае жыццё. Я маю ў Польшчы акрамя дзяцей шмат радзіны. Гэта мачульская шляхта-рэпатрыянты, якія ў 1945 годзе вымушаны былі з’ехаць у Польшчу. Размясцілі іх на былых нямецкіх тэрыторыях. Вёска Дзедзіцы была заселена Ляшкевічамі, Шыдлоўскімі, Вараксамі. Калі я наведала цвінтар у Дзедзіцах, то не стрымалася і заплакала… Я прыехала з Мачуля ў польскі Мачуль. У Дзедзіцах ёсць унікальны музей, дзе сабрана шмат найцікавейшых матэрыялаў і рэчаў, якія некалі прывезлі з сабой мачульцы ў далёкім 1945 годзе. Радзіна мяне прыняла вельмі добра. А працу я знайшла хутка. Гэта другая па ліку школа, куды я занесла сваё партфоліо. Мяне сустрэла дырэктар. Пасля размовы з ёй, я сказала сабе: «Я хачу працаваць тут! Божа, зрабі, каб так было!»
На другі дзень мне патэлефанавалі, і пачалося маё афармленне на новую працу ў новай краіне.
— Якія пабачылі адметнасці сістэмы адукацыі ў Польшчы? Як будуецца Ваш працоўны дзень? І наогул, як пачуваеце сябе на новым месцы?
— Школа Мантэсоры ў Барлінку — гэта дзіцячы садок па сістэме Мантэсоры. Акрэслю галоўнае, што сістэма базуецца на свабодным выхаванні, без прымусу. Напрыклад, на свае заняткі па ручной працы я прыходжу ў вызначаны мне час, але ў гэты час працуюць у групе і іншыя выхавацелі. Дзіця можа пакінуць адны заняткі і далучыцца да маіх, калі яму гэта цікава. Надакучыла, вярнулася да ранейшых заняткаў ці знайшло іншую сабе справу. У мяне бывае да 8 чалавек, а бывае 3-5. Мой працоўны дзень пачынаецца а палове восьмай. Уключаю музыку. Бацькі прыводзяць дзяцей у садок, а там гучыць музыка. Калі раптам дзецям захацелася патанчыць ад ранку, яны бягуць да мяне і я праводжу з імі музычныя гульні. Потым у мяне заняткі па ручной працы ў групах. У кожнай групе два разы на тыдзень. Час акрэслены прыблізна.
Далей я маю час на падрыхтоўку заняткаў наступнага дня. Калі патрабуецца, то дапамагаю выхавацелям з дзецьмі на шпацыры. Пасля абеду у мяне занятак музычны. Усе матэрыялы да заняткаў набываюцца за кошт школы. Дырэктар пастаянна ў кантакце з выхавацелямі, проста на калідоры вырашаюцца рабочыя моманты, генеруюцца ідэі, абмяркоўваюцца вынікі.
Усё працуе на патрэбы дзіцяці, на эмацыйную ўтульнасць, на самастойнасць, на права выбару.
Мне гэта ўсё блізка, цікава. І негледзячы на маю яшчэ зусім недасканалую польскую мову, я вельмі хутка наладзіла кантакт з дзецьмі і калегамі. Яны мне разам дапамагаюць засвойваць новае.
— Не шкадуеце, што з’ехалі, пакінулі родных, сябровак і гаспадарку — яна ж у Вас дакладна не слабая?
— Калі я прымаю рашэнне нешта змяніць, то яно адразу выключае шкадаванне па тым, што было. У мяне было шмат шчаслівых момантаў, але іх трэба ўспамінаць з удзячнасцю, а не са шкадаваннем. Канечне, ёсць сум і трывога за маму, за родных. Але цяпер, у час Інтэрнэту, можна быць пастаянна на сувязі. Са сваімі каляжанкамі мы таксама не губляемся. Вядзем перапіску, марым пра будучае.
Гаспадаркі я ўжо даўно не маю па прычыне хваробы рук.
— Вы даволі актыўны карыстальнік Фэйсбук. Наколькі важна для Вас публічна дзяліцца падзеямі з свайго жыцця?
— Так, маё віртуальнае жыццё вельмі актыўнае. Мне падабаецца камунікаваць з людзьмі. І ўсё ж такі асноўная частка майго жыцця па-за сецівам… Яна вельмі асабістая…
— Ваша стаўленне да сітуацыі ў Беларусі? Якія спадзевы на будучае?
— Мы пражываем складаны і цікавы гістарычны працэс. Мы яго ўдзельнікі і назіральнікі. Мы спрабуем асэнсоўваць, спрачаемся, бярэмся за чубы. Але ніхто дакладна не ведае, якія ў гісторыі на нас планы. Мне ж вельмі хацелася б, каб у нас адраслі моцныя крылы, якія падарылі б нам адчуванне вольнага палёту над роднай зямлёй.
— Што для Вас радзіма?
— Радзіма — гэта тое невымоўнае, што прарасло ў тваім сэрцы асаблівай шчымлівасцю…
Ірына Ляшкевіч нарадзілася ў вёсцы Мачуль Столінскага раёна. Пасля заканчэння школы, ў 1985 годзе паступіла ў Беларускі дзяржаўны інстытут народнай гаспадаркі. Атрымала дыплом эканаміста, але пайшла працаваць настаўніцай музыкі у Мачульскую базавую школу.
Стваральніца і кіраўнік узорнага аб’яднання аматараў фальклору «Згадка» Мачульскага СДФ, кіраўнік фальклорнага гурта «Каляжанкі».
Сябра суполкі беларускіх пісьменнікаў, аўтар кніг «Сувой» (2000) «Бібліятэчка часопіса «Маладосць», «Вас я чакала» (Кнігазбор, 2018).
Маці чатырох дарослых дзяцей і бабуля шасці ўнукаў.
