Знайсці
30.06.2022 / 09:26РусŁacБел

«Пуцін пралічыўся, а будучыня беларусаў залежыць ад іх мужнасці». Экс-кіраўнік МЗС Славакіі пра тое, калі Беларусь вызваліцца

Павал Дэмеш — былы міністр замежных спраў Славакіі і эксперт, які шмат займаўся Беларуссю. КДБ Беларусі абвінаваціў дыпламата ў датычнасці да спробы дзяржаўнага перавароту — так яны інтэрпрэтуюць народныя выступы 2020-га. «Наша Ніва» спытала ў Паўла Дэмеша пра яго ацэнкі сітуацыі ў рэгіёне і прагнозы.

Фота: асабісты архіў

Павалу Дэмешу 66 гадоў. Пасля заканчэння вучобы ў сталіцы Чэхаславакіі ён працаваў 10 гадоў у галіне біямедыцынскіх даследаванняў ва ўніверсітэце ў Браціславе. У 1991-1992 гады узначальваў МЗС Славакіі.

З 2000-га па 2010-ы быў дырэктарам па Цэнтральнай і Усходняй Еўропе амерыканскай няўрадавай арганізацыі Германскі фонд Маршала.

«Два яркія ўспаміны — допыт КДБ і канцэрт Вольскага»

«Наша Ніва»: У якім годзе вы былі ў Беларусі? Што вы памятаеце з таго моманту?

Павал Дэмеш: Я быў у Беларусі каля пяці разоў. Апошні раз гэта было ў лістападзе 2016 года, калі я прысутнічаў на міжнароднай канферэнцыі, арганізаванай нямецкімі і беларускімі партнёрамі. Мае самыя яркія ўспаміны звязаны з дзвюма рэчамі: допыт супрацоўнікам КДБ, які прыйшоў у мой гатэль, каб праверыць, чаму я прыехаў у Беларусь і канцэрт спявака Лявона Вольскага для ўдзельнікаў канферэнцыі.

«НН»: У Беларусі КДБ абвінаваціў вас у падрыхтоўцы дзяржаўнага перавароту. Як вы на гэта адрэагавалі?

ПД: Я не адрэагаваў на такое выдуманае глупства.

«НН»: Чаму вас не любіць афіцыйны Мінск?

ПД: Гэта пытанне хутчэй да іх, але афіцыйны Мінск не любіць шмат людзей, якія неабыякавыя да Беларусі і спрабуюць падтрымаць барацьбу народа за годнасць. Больш за два дзесяцігоддзі я глыбока клапачуся пра вашу краіну і маю шмат сяброў-беларусаў з розных слаёў грамадства. Занадта многія з іх, на жаль, вымушаныя былі пакінуць краіну або знаходзяцца ў турме. Я буду і далей рабіць усё магчымае, каб гаварыць пра абсурдны рэжым старэчага дыктатара Лукашэнкі і паспрабую дапамагчы тым, хто хоча зрабіць сваю радзіму адкрытай і свабоднай.

Я адчуваю гэта як маральны абавязак. Чакана, што афіцыйны Мінск з яго мысленнем проста не можа зразумець такога стаўлення.

«НН»: Раней вы казалі, што сітуацыя ў Беларусі вырашыцца мужнасцю і ахвярнасцю народа. Гэта было зроблена. Чаму нічога не мяняецца?

ПД: Мужнасць і ахвярнасць беларусаў па-ранейшаму з'яўляюцца ключавымі элементамі барацьбы Беларусі за свабоду. Брутальны рэжым Лукашэнкі, які эгаістычна падтрымліваецца Крамлём, аказаўся больш стабільным, чым чакалі ўнутраныя і міжнародныя суб'екты. Дзяржаўнае будаўніцтва і гісторыя маюць свае ўзлёты і падзенні, і іх цяжка прадказаць. Аднак важна не здавацца. Асабліва маладое пакаленне павінна развіваць новыя імпульсы да сучаснага патрыятызму.

«Я памыліўся ў сваёй ацэнцы Расіі»

«НН»: Вы таксама раней казалі, што без удзелу Расіі Беларусь не зможа знайсці спосаб перамагчы рэжым Лукашэнкі. Вы лічылі, што гэта можа адыграць канструктыўную ролю ва ўрэгуляванні крызісу ў нашай краіне. Доўгі час вы сцвярджалі, што для Крамля Лукашэнка — такая ж праблема, як і для ЕС. Ці змянілася ваша меркаванне?

ПД: Я памыліўся ў сваёй ацэнцы, што Расія можа адыграць канструктыўную ролю ва ўрэгуляванні крызісу пасля апошніх прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі. Гэта было з майго боку жаданнем, асабліва калі я бачыў маштабную жорсткасць рэжыму супраць свайго народа. Лукашэнка замест таго, каб прыняць волю свайго народа і шукаць кампраміснае рашэнне, вырашыў прадаць краіну і сябе Пуціну з мэтай пашырэння сваёй імперыі. Апошнія падзеі, звязаныя з вайной ва Украіне, паказваюць, што Лукашэнка ператварыўся ў чыстую марыянетку ў руках крамлёўскай уладнай гульні.

«НН»: Тады Еўрасаюз ціснуў толькі на Лукашэнку. Яны баяліся ўводзіць санкцыі супраць Расіі. Ці вы лічыце, што Еўрасаюз тут памыліўся?

ПД: Санкцыйная палітыка супраць любой дзяржавы заўсёды вельмі адчувальная і складаная. Еўрасаюз паспрабаваў у Беларусі ўсе магчымыя крокі, выкарыстоўваючы палкі і морквы, але яны ў выніку не спрацавалі.

Важны правільны і адкрыты аналіз гэтых намаганняў. Памятаю, у мінулым некалькі беларускіх сяброў казалі, што Пуцін рухаецца ў бок беларускай сістэмы і назірае за рэакцыяй Захаду ў адносінах да аўтакратыі Беларусі, уключаючы палітыку санкцый. Мы ў гэта пераважна не верылі і недаацэньвалі эвалюцыю Расіі ў аўтакратычную і агрэсіўную дзяржаву.

Расія з яе памерам, пазіцыяй на міжнароднай арэне, вайсковай сілай, эканомікай і рэсурсамі ставіць перад палітыкамі Еўрасаюза велізарную праблему. Пасля распаду Савецкага Саюза Еўрасаюз верыў, што зможа развіваць узаемавыгадныя і прагматычныя адносіны з Расіяй, бо мы ўзаемазалежныя.

Агульная думка была, што асабліва эканамічнае супрацоўніцтва, спартыўныя, культурныя і адукацыйныя абмены з Расіяй будуць крок за крокам змяняць яе палітычную сістэму на больш адкрытую і дэмакратычную. Не атрымалася.

Фота: Pravda

За два дзесяцігоддзі ва ўладзе Уладзімір Пуцін развіў аўтакратычную сістэму і глыбокую нянавісць да Захаду, асабліва да ЗША. Больш за тое, ён пачаў з сілай фіксаваць тое, што ён назваў — «распад Савецкага Саюза быў самай вялікай геапалітычнай катастрофай ХХ стагоддзя».

«У Лукашэнкі няма выбару, будучы ў руках больш магутнага дыктатара, чым ён сам»

«НН»: Як апазыцыя ў эміграцыі можа змяніць сітуацыю ўнутры Беларусі?

ПД: Вельмі сумны факт, што велізарная колькасць таленавітых беларусаў былі вымушаныя пакінуць сваю радзіму. Сярод іх палітычныя дзеячы, актывісты, журналісты і прадпрымальнікі. Вільня, Варшава і іншыя еўрапейскія гарады сталі месцамі, дзе яны працягваюць сваю адважную барацьбу за свабоду. Самая прыкметная асоба, вядома, Святлана Ціханоўская, якую ў большасці заходніх сталіц успрынялі з поўнай павагай.

Апазіцыя павінна працягваць трымаць Беларусь на міжнародным радары, развіваць далейшыя кантакты з рознымі дзяржаўнымі і прыватнымі суб'ектамі, рабіць усё магчымае для падтрымання кантактаў з беларусамі ў сябе дома. Асабліва, калі захоўваць надзею становіцца так складана. Я лічу вельмі важным, каб розныя групы беларусаў замежжа больш паважалі адно аднаго, працавалі над развіццём партнёрства і лепш каардынавалі сваю дзейнасць.

«НН»: На ваш погляд, ці быў гатовы Лукашэнка да таго, што яму давядзецца стаць саўдзельнікам вайны?

ПД: Я так не думаю. Дзяржаўная міфалогія была пабудавана на ахвярнасці, гераізме і перамозе Чырвонай Арміі ў Другой сусветнай вайне і славянскім братэрстве. Напад Пуціна на агульнага славянскага суседа, выкарыстоўваючы для гэтай мэты таксама тэрыторыю Беларусі і адмаўляючы суверэнітэт і незалежнасць украінцаў, мусіў падарваць асновы Лукашэнкі. Але ў яго няма выбару, будучы цалкам у руках больш магутнага дыктатара, чым ён сам.

«Мы яшчэ далёкія ад канца вайны»

«НН»: Вы падтрымліваеце думку, што Пуцін прадпрыняў спробу паставіць Еўропу на калені, у якой ён пралічыўся?

ПД: Пуцін недаацаніў некалькі рэчаў. Я назаву тры: адвага і здольнасць украінцаў змагацца за сваю незалежнасць супраць пераважна магутнай Расіі, здольнасць Захаду аб'ядноўвацца, падтрымліваць Украіну і выпрацоўваць падыходы да супрацьстаяння выкліку Крамля, вельмі шырокая міжнародная рэакцыя, ізаляцыя і санкцыі супраць Расіі.

«НН»: Вы лічыце, што Еўропа робіць дастаткова, каб як мага хутчэй скончыць вайну?

ПД: Наступствы нечаканай буйнамаштабнай вайны Пуціна для Украіны, Расіі, Еўропы і свету разбуральныя. У Еўропе няма большага прыярытэту, чым пакласці канец, і мы перакананыя, што проста не можам дазволіць Крамлю дабіцца поспеху ў гэтай неаімперскай гульні. Краіны ЕС, НАТА і іх партнёры робяць для гэтага ўсё, што могуць, падтрымліваючы Украіну палітычна, эканамічна, ваенна і прымаючы мільёны бежанцаў.

Для нас у Славаччыне гэта вельмі асабісты і балючы канфлікт, бо мы суседняя краіна, і мы ўжо прынялі шмат бежанцаў, у асноўным жанчын і дзяцей. Акрамя таго, мы амаль цалкам залежым ад расійскіх энергарэсурсаў і значна падвяргаемся прапагандысцкай машыне Крамля.

«НН»: Пытанне, якой будзе Еўропа пасля вайны, вельмі важнае. Што зменіцца?

ПД: Мы яшчэ далёкія ад канца вайны, і я не хачу пачынаць разважаць пра гэта. Аднак ясна адно: Еўропа, уся архітэктура бяспекі і міжнародны парадак пасля гэтай вайны будуць іншымі. Сусветная супольнасць жыве ў турбулентным і непрадказальным свеце, які пацярпеў ад пандэміі COVID-19 з усімі яе эканамічнымі і сацыяльнымі наступствамі, паралельна змагаючыся з далёка ідучымі зменамі клімату. Безадказная «спецаперацыя» Пуціна толькі ўскладняе наш час.

Чытайце таксама: 

NY Times: Расія праваліла шматлікія кібератакі на Украіну ў пачатку вайны, але прапаганда працуе лепш, чым чакалася

СК масава апытвае жыхароў Віцебшчыны пра «дыверсіі» на чыгунцы

Nashaniva.com

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй
ананімна і канфідэнцыйна?

Клас
Панылы сорам
Ха-ха
Ого
Сумна
Абуральна
Каб пакінуць каментар, калі ласка, актывуйце JavaScript у наладах свайго браўзера
Каб скарыстацца календаром, калі ласка, актывуйце JavaScript у наладах свайго браўзера
ПНАЎСРЧЦПТСБНД
123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031