Колькі страціць «Беларуськалій» ад сыходу Yara? Спрабуем падлічыць
Нарвежская кампанія Yara абвясціла, што з красавіка спыніць супрацоўніцтва з «Беларуськаліем». Яна лічыцца адным з яго ключавых партнёраў. Але колькі насамрэч страціць «Беларуськалій» ад разрыву гэтага кантракта?
Фота: «Беларуськалій»
Сваё рашэнне Yara тлумачыць складанасцямі з лагістыкай.
«Гэта істотна, каб разумець паводзіны кампаніі і тое, чаму яны доўгі час не хацелі сыходзіць з беларускага рынку, — мяркуе эканаміст Алесь Аляхновіч. — Для іх гэта быў прыбытковы рынак, таму што найбліжэй, найтанней.
«Беларуськалій» даволі часта дэмпінгуе, бо патрэбная валюта, а тут яшчэ клопат палітычны, таму, думаю, «Беларуськалій» быў гатовы даць большую зніжку, каб Yara заставалася кліентам.
У Yara першая мэта — рабіць бізнэс. І калі кампанія гэта прызнае, праблемы няма. Горш, калі выкарыстоўваюцца цынічныя адносіны, кажуць, што клапоцяцца пра правы рабочых, бяспеку, але нічога для гэтага насамрэч не робяць — ніводнага стачкамаўца Беларуськалія не аднавілі на працы».
Хоць Yara і называюць нашым ключавым партнёрам, большасць калійных угнаенняў усё ж збываецца на іншых рынках.
Тры галоўныя пакупнікі — гэта Бразілія, Кітай і Індыя. На іх долю прыпадае 46% экспарту беларускага калію, ці $1,13 мільярда (па статыстыцы за 2020 год). Нарвегія ў апошнія гады была толькі на 7-8-м месцы (каля 3% экспарту па даходах).
Хаця сярод асобных кампаній Yara можа стаяць крыху вышэй за гэтую пазіцыю, бо ў Нарвегіі гэта асноўны гулец, а ў Кітаі і Бразіліі, дзе вялікія рынкі, пакупнікі могуць быць розныя.
«З 2016 да 2020 года Yara ў сярэднім набывала калійных угнаенняў на суму каля $80 мільёнаў на год. Калі глядзець па тонах, то яна набывала 5,5% ад аб’ёму экспарту беларускага калію штогод.
Кліент быў важны, бо забяспечваў стабільнасць — пяцігадовыя кантракты. Напрыклад, з Кітаем, Бразіліяй, Індыяй звычайна прадпрыемства падпісвае гадавыя кантракты, кожны год трэба гандлявацца. Yara была найбліжэйшым партнёрам — менш затрат на лагістыку. Таму гэта важны прэцэдэнт, што праз санкцыйную палітыку яны не могуць больш гандляваць (хоць шмат гульцоў у гэтым было зацікаўлена)», — кажа Алесь Аляхновіч.
Не выключана, што кампанія паспрабуе абысці санкцыі, але пакуль выглядае, што нарвежскі кліент сапраўды сыходзіць з беларускага рынку.
«Гэта звязана з тым, што яны баяцца другаснага эфекту ад амерыканскіх санкцый. Плюс рана ці позна літоўская чыгунка таксама спыніць кантракт з «Беларуськаліем» — гэта дадатковая рызыка, — лічыць эканаміст. — Можна, канечне, было б праз Расію дастаўляць, але тады рызыка амерыканскіх санкцый застаецца.
Калійныя ўгнаенні настолькі ўнікальны прадукт, што потым цяжка будзе патлумачыць амерыканцам у статыстыцы, што яны не набываюць калій у Беларусі, але нейкім чынам той жа аб’ём калійных угнаенняў у Нарвегію паступае».
Хто б ні замяніў цяпер Yara, для «Беларуськалія» і Беларускай калійнай кампаніі страты адназначна будуць. Інакш яны б адразу прадавалі гэтыя 5% умоўнаму Кітаю, а не Нарвегіі.
«Цяжка спрагназаваць, колькі яны страцяць. Але хутчэй за ўсё, гэта будуць дзясяткі працэнтаў (нават да 50%) ад кантракта з Yara (то бок недзе каля $10-40 мільёнаў).
Гэта будзе тая розніца, якую кампанія не атрымае праз ніжэйшую цану на калій, якую трэба будзе прапанаваць іншым пакупнікам, каб яны набылі дадатковы аб'ём, а таксама кошт дадатковай лагістыкі (пастаўкі ў Кітай, Індыю, Бразілію значна даражэйшыя, чым у Нарвегію).
А калі літоўская (і латвійская) чыгунка адмовіцца перавозіць калій, то прыйдзецца яшчэ карыстацца больш дарагімі паслугамі расійскіх чыгункі і портаў.
Акрамя таго, калі Yara была вымушаная адмовіцца ад паставак беларускага калію, то наўрад ці іншыя дэмакратычныя краіны (напрыклад, Бразілія, Індыя) рызыкнуць набываць яго.
Таму ў будучыні, пасля 1 красавіка, адмовіцца могуць і іншыя пакупнікі. І тады кошт пытання будзе значна большы, чым толькі страты ад паставак у Нарвегію.
Магчыма, нават Кітай не захоча рызыкаваць. Гэта была б катастрофа для «Беларуськалія» і Беларускай калійнай кампаніі», — разважае эксперт.
Між тым аналітык міжнароднага рэйтынгавага агенцтва Fitch Ratings Дзмітрый Казакоў яшчэ ў мінулым годзе казаў у каментары для Naviny.by пра наступствы разрыву стасункаў з Yara. На яго думку, разрыў нясе абмежаваныя рызыкі для «Беларуськалія» і не павінен быць крытычным для яго ў сярэднетэрміновай перспектыве.
«Разрыў адносін з Yara, безумоўна, прымусіць БКК шукаць новых пакупнікоў на сваю прадукцыю, магчыма, размешчаных далей, чым Yara. Аднак больш дарагая лагістыка будзе аказваць умерана негатыўны ўплыў на БКК у выпадку пераарыентацыі паставак, бо БКК мае лідзіруючыя глабальныя пазіцыі з пункту гледжання вытворчых выдаткаў», — адзначаў Казакоў.
Разам з тым, эксперт звярнуў увагу на тое, што калійныя ўгнаенні з'яўляюцца адносна стандартнай прадукцыяй. Адпаведна, пытанняў з пошукам новых пакупнікоў і рынкаў збыту для БКК як глабальнага гульца быць не павінна. Yara ў сваю чаргу можа пераарыентавацца на пастаўкі калійных угнаенняў ад «Уралкалія» або іншых міжнародных гульцоў».
Чытайце таксама:
Беларускі парадокс. Нават шалёны попыт на будаўнічыя матэрыялы не дапамог цэментным заводам выйсці на прыбытковасць?
Колькі ўлады збіраюцца патраціць на міліцыю, ахову здароўя і даўгі? Разам з экспертамі аналізуем бюджэт і здзіўляемся
