Эканаміст Леў Львоўскі пра пенсійную рэформу: «Дайце яшчэ грошай, а мы абяцаем праз 10-40 гадоў нешта там дадаць»
Аляксандр Лукашэнка на нарадзе з кіраўніцтвам Савета Міністраў падняў пытанне пра пенсійную рэформу. Міністр працы і сацыяльнай абароны Ірына Касцевіч расказала пра прапанову новага механізму: работнікі змогуць выбраць дадатковы механізм назапашвальных пенсій. Але ці рэальна, каб зараз гэты механізм запрацаваў? Эканаміст Леў Львоўскі лічыць, што не ўсё так адназначна.
Мінпрацы агучыла некаторыя дэталі праекта пенсійнай рэформы ў РБ.
Кароткая сутнасць праблемы: цяпер беларусы адлічваюць 29% ад заробкаў у ФСАН. Гэтыя грошы цалкам ідуць у салідарную частку — г. зн. на выплату пенсій цяперашнім пенсіянерам. Насельніцтва памяншаецца і старэе, а эканоміка не расце.
Значыць, у будучыні альбо новым пакаленням беларусаў прыйдзецца плаціць больш падаткаў, альбо нашы пенсіі будуць яшчэ меншыя. Ужо цяпер ФСАН пастаянна знаходзіцца ў дэфіцыце, і гэты дэфіцыт расце.
Сутнасць рэформы: калі вы адлічваеце дадатковыя 3% ад заробку на свой назапашвальны рахунак, то яшчэ 3% замест таго, каб ісці ў салідарную частку, пойдуць гэтак жа на ваш назапашвальны рахунак.
Калі вы адлічваеце ад 3% да 10%, напрыклад 7%, то 3% вашых абавязковых адлічэнняў гэтак жа перакладаюцца з салідарнага фонду на ваш назапашвальны, а 4% дзяржава дакідвае на ваш рахунак з бюджэту.
Тут ёсць пара добрых навін і некалькі важных пытанняў, ад якіх будзе залежаць рэалізуемасць гэтай рэформы.
Першая добрая навіна: урад нарэшце ўсвядоміў праблему і спрабуе вырашыць яе нармальнымі метадамі, а не проста павышэннем пенсійнага ўзросту як раней (што ніяк не вырашае праблему, а толькі адсоўвае яе).
Другая добрая навіна: імаверна, рэформа прадугледжвае добраахвотнасць, пры тым што раней гучалі словы і меркаванні, маўляў, дадатковыя пенсійныя ўзносы могуць стаць абавязковымі.
А цяпер шэраг важных пытанняў:
1) За кошт якіх сродкаў будзе фінансавацца гэтая рэформа? Сёлета бюджэт дэфіцытны. У 2022 дэфіцыт бюджэту будзе 2.9-3 млрд рублёў. Дэфіцыт ФСАН у 2021 складзе каля 2.8 млрд рублёў. Выкажам здагадку, што ўсе беларусы, што цяпер працуюць, выберуць дадатковыя адлічэнні ў 3%.
Працоўныя рэсурсы РБ * сярэдняя зарплата * 3% = 0.25 млрд руб. Калі ўсе людзі выберуць адлічваць па 10%, то гэта запатрабуе ад казны дадатковых 0.85 млрд рублёў штогод.
Дадатковыя выдаткі могуць узнікнуць з-за фіскальнага мультыплікатара, але гэта залежыць ад таго, як і куды гэтыя грошы будуць інвеставаць.
У цэлым гэтая сума для дзяржавы невялікая, але з улікам бягучага і планаванага дэфіцыту ў дзейнага ўрада на ўліку кожны рубель — нават крэдыт ад РФ на 640 млн даляраў падаецца ў навінах як невялікая перамога.
2) Кім, як і куды будуць ажыццяўляцца інвестыцыі новага пенсійнага фонду? У Беларусі не развіты фондавы рынак, юрыдычная сістэма ляжыць у руінах.
Неабходная даволі вялікая юрыдычная рэформа, што агаворвае правы інвестараў, абавязацельствы па справаздачнасці прадпрыемстваў і, нарэшце, нармальная абарона правоў уласнасці.
Уявіце, вашы грошы інвеставалі ў прыстойны беларускі банк з вялікім патэнцыялам, назавём яго БДПБ, а потым бах — і ім ужо кіруе не зразумей хто, уладальнікі дэпазітаў бягуць як з падпаленай лазні, палова кіраўніцтва сядзіць.
Магчыма, сродкі будуць інвеставацца на больш развітыя рынкі: у РФ, Польшчу, Германію, ЗША. У цэлым магчымасцяў шмат, але ўсё яшчэ важным пытаннем з'яўляецца, як і кім гэтыя інвестыцыі будуць рэгулявацца.
3) Давер. Цяперашні этап палітычнага крызісу ў Беларусі характарызуецца вельмі нізкім узроўнем даверу да дзяржавы і яе інстытутаў. Дэпазіты працягваюць выцякаць з банкаў, узровень далярызацыі адкаціўся на гады таму, паведамленні ў міліцыю аб п'яных падлетках большай часткай грамадства ўспрымаецца як данос ворагу, а ўдзел у здымках забаўляльнай тэлеперадачы на АНТ — здрадай.
Словам, гэтая рэформа азначае, што ўрад кажа грамадзянам:
«Дайце яшчэ грошай з вашай зарплаты, а мы абяцаем праз 10-20-30-40 гадоў, калі вы выйдзеце на пенсію, нешта там дадаць».
Пры гэтым упэўненасці ў тым, што дзяржава імгненна не выдаткуе гэтыя грошы на выплату тых жа салідарных пенсій, куплю С-400 або гомельскага флагштока, няма.
