«У Купалаўскім цяпер працуюць людзі, якія раней казалі: навошта гэта беларуская мова?» Вялікая гутарка з Паўлам Харланчуком
Павел Харланчук — зорка беларускай сцэны. Летам ён далучыўся да трупы маскоўскага тэатра пад кіраваннем Сяргея Бязрукава. «Наша Ніва» пагаварыла з Паўлам пра цяперашняе жыццё. Пра спробы сцерці любыя згадкі пра яго, купалаўцаў і афіцыйны Купалаўскі, сны пасля Акрэсціна і сям'ю — у гэтым задуменным інтэрв'ю.
«Выбар упаў на тэатр, дзе дазваляюць здымацца ў кіно»
«Наша Ніва»: Ці шмат прапаноў аб працы вам паступала?
Павел Харланчук: Першая сур’ёзная размова і прапанова была на ролю ў пастаноўцы «Працэс» па Кафку ад Александрынскага тэатра (у Піцеры. — «НН»). Ужо былі прызначаны рэпетыцыі на восень. Мне якраз падыходзіла, бо летам я паехаў на здымкі ва Узбекістан. Але мне пазванілі падчас здымак і сказалі, што там павінна быць 10 устаноўчых рэпетыцый у чэрвені. А ў мяне шчыльны графік, і гэта было немагчыма. Таму з Александрынкай не атрымалася.
Хадзіў я і да Уладзіміра Машкова. Думаю, пры жаданні мог бы там працаваць. Але ў прыярытэце здымкі, бо гэта больш матэрыяльна забяспечыць. Тут трэба абіраць паміж пачуццямі і розумам. Потым хадзіў да Пісарава, размаўляў з Газаравым (мастацкія кіраўнікі маскоўскіх драматычных тэатраў. — «НН»).
«НН»: Чаму расійскія тэатры разглядалі?
ПХ: Проста ў Маскве больш здымак, і тэатр — не самая галоўная частка майго выбару. У Кіеве ў мяне праекты былі, але звычайна раз на год.
Калі я даслаў свае відэа ў Губернскі тэатр, адказалі: усё нармальна, толькі няма ставак. А потым напісалі, што ёсць роля, і я пайшоў туды. Выбар на гэты тэатр упаў, таму што там дазваляюць здымацца ў кіно.
Павел Харланчук у ролі Глумава ў спектаклі «Найшла каса на камень». Фота з сайта Маскоўскага губернскага тэатра.
«НН»: Заробкі ў расійскіх тэатрах нашмат большыя, чым у нашых? Як там з жыллём?
ПХ: Наконт заробку сказаць не магу, бо яшчэ не атрымліваў. Ні пра якое жыллё размовы не было. У Александрынцы ёсць пры тэатры нейкія кватэры, а тут не. Кожны сам за сябе, акцёры самі здымаюць.
У сярэднім заробак у тэатры, я думаю, 800-1000 даляраў.
«НН»: Дзе ў бліжэйшы час вас можна пабачыць — на сцэне, на экране?
ПХ: Выйшла адна прэм’ера на ютуб-канале — «Эллі», эксперыментальны серыял з кароткімі эпізодамі. На Першым канале — серыял «Спытайце медсястру». Здымаўся ў Карэна Аганесяна, блізкага мне чалавека, у «Гульні на выжыванне», другім сезоне (гэта якраз было ва Узбекістане).
На сцэне буду граць у спектаклі «Нашла каса на камень» па Астроўскім. Выступаю 19 кастрычніка і 3 лістапада. Пакуль адзін спектакль, але ёсць яшчэ прапановы на дзве ролі — у «Вішнёвым садзе» на Пецю Трафімава і ў «Сірано дэ Бержэрак».
«Калі б купалаўцам далі збірацца ў нейкім месцы, адназначна былі б аншлагі кожны дзень»
«НН»: Пасля звальнення трупу купалаўцаў, здаецца, таксама запрашалі пераехаць у іншы тэатр. Чаму вырашылі заставацца?
ПХ: Я чуў, што былі прапановы забраць частку артыстаў, не ўсю трупу. А чаму не паехалі, не ведаю. Я ў сілу абставін вымушаны быў адысці. Каб я быў адзін, я б нікуды нават кроку не зрабіў. Сядзеў бы паралельна на нейкіх агучках, халтурках. Але мне трэба працаваць, бо ў мяне дзеці вырастаюць і падвышаюцца ўсе расходы.
Фоты з асабістага архіву
«НН»: Купалавец Іван Трус сышоў у Александрынскі тэатр. Хтосьці яшчэ шукаў сабе новае месца?
ПХ: Не ведаю. У якім тэатры? У Мінску немагчыма — у нас чорны білет, я не думаю, што мы тут уладкуемся. Ведаю, што некаторыя з’ехалі. Раструшчваюць трупу патроху. Ведаеце, каб далі працаваць, спакойна збірацца ў нейкім месцы, адназначна былі б аншлагі кожны дзень. Але не даюць жа гэтага рабіць.
«НН»: Па чым з таго купалаўскага перыяду сумуеце?
ПХ: Я па Купалаўскім моцна сумую. Не ведаю, ці змагу я палюбіць новы тэатр. Там людзі шчырыя, мне вельмі падабаюцца, але маё сэрца ў Купалаўскім назаўсёды. Пасля яго жадання шукаць штосьці яшчэ не было — на жаль, гэта неабходнасць. Я працаваў у лепшым тэатры ў сваім жыцці. Сумую па людзях, таму што з імі і творчыя перамогі можна было адзначаць, і перажываць паразы.
«НН»: А ці сочыце за цяперашнім купалаўскім?
ПХ: Не. Даносяцца нейкія звесткі, хто туды перайшоў. Мне было вельмі дзіўна, што перайшлі пару чалавек, якія, калі з імі падчас працы ў Купалаўскім размаўляў, казалі: «Вой, гэта беларуская мова, навошта яна». І цяпер гэтыя людзі ў тэатры працуюць. Што іх пераканала палюбіць беларускую мову?
«НН»: Як вам новы мастацкі кіраўнік Вольга Няфёдава?
ПХ: Зразумела, што Вольга перакручвае ўсё на свой капыл — што ўсе нашы зборы былі спланаваныя, што праца даўно вялася наконт гэтага, што кагосьці падкупілі. Гэта ўсё не так.
Прызначэнне яе на пасаду стала, мякка кажучы, сюрпрызам. Бо ніякіх захадаў з боку Вольгі падчас працы ў тэатры наконт таго, каб яго ўзначаліць, не было. І яе кандыдатуру ў бліжэйшыя гады як мастацкага кіраўніка, калі вярнуцца ў ранейшы час, я б не разглядаў. Таму што там Гарцуеў быў бы першым варыянтам, калі не Пінігін. Я нават пра такія амбіцыі ад Вольгі не чуў. Але значыць, з тых, хто застаўся ў тэатры, яна была самая годная, смелая — напэўна, так трэба лічыць.
«НН»: Вам зараз не хапае магчымасці выступаць па-беларуску?
ПХ: Я магу сказаць, што ў працы стала болей расійскай мовы, але яна была і раней. І ў сценах Купалаўскага, калі мы з хлопцамі пачыналі па-беларуску размаўляць, падыходзілі некаторыя артысты гэтага тэатра і запытвалі: «Ребята, извините, а можно вопрос: почему по-белорусски?» У кіно па-беларуску я здымаўся толькі адзін раз — у стужцы «Талаш».
Меней стала размоваў з калегамі і спектакляў па-беларуску — гэта праўда. Але я беларускую мову не выключаю — з дзецьмі на ёй размаўляю, думаю на ёй.
«Я ўжо больш лёгка перажываю моманты, калі мяне сціраюць»
«НН»: Ці сніцца вам Акрэсціна (Харланчука затрымлівалі 11 жніўня 2020-га. — «НН»)?
ПХ: Не. Зразумела, у мяне не было такіх пакутаў, як у людзей, што цяпер сядзяць. Так, я таксама патрапіў на зверскі АМАП, раз’юшаных, накручаных людзей. Была камера на 60 чалавек, якая разлічана на шэсць, былі амаль суткі без ежы і вады. Мы стаялі ў адлегласці 20 сантыметраў адзін ад аднаго, і не было месца ні прысесці, ні прылегчы. Яно, канечне, не забываецца, але, дзякуй Богу, не сніцца.
«НН»: Вас калі выпускалі, адзін супрацоўнік сказаў: «Не трымай зла». Удаецца?
ПХ: Не мне з імі разбірацца. Калі была гісторыя з тэатрам Максіма Горкага (у 2006-м Паўла звольнілі адтуль, пасля таго як ён адседзеў 10 сутак за палатачны гарадок на плошчы. — «НН»), неяк у мяне так арганізм перастроіўся і я падумаў, што адчуваць нянавісць і жыць помстай будзе горш для мяне.
Нічога зрабіць з гэтымі людзьмі я не змагу, а сам буду пакутаваць, злавацца, гарэць унутры. Я не магу жыць нянавісцю. Я не прымаю тое, што гэтыя людзі робяць. Але думаю, ёсць суд справядлівасці значна больш уплывовы і моцны, чым мая злосць.
Фота gm-production.ru
«НН»: Што для вас стала самым складаным за гэты год?
ПХ: Слухайце, гэтыя складанасці яшчэ працягваюцца. Пераезды, пошук працы, жыццё паміж, нестабільнасць. Канечне, я ўжо больш лёгка перажываю моманты, калі мяне сціраюць. Спачатку вывесілі рэкламу са мной, потым знялі.
Ведаю, што прыбіраюць прозвішча і на кінастудыі. Адзін акцёр даваў інтэрв’ю для дзяржаўнай газеты, згадаў мяне, і карэспандэнт наўпрост сказаў: выбачайце, але мы прозвішча Паўла не можам публікаваць.
«НН»: А што за гісторыя з рэкламай? Вы сталі тварам мужчынскай калекцыі «Элемы»…
ПХ: А потым усё знялі, у інстаграме падчысцілі фота, плакаты на вуліцах прыбралі. Чуткі пайшлі, што я неверагодныя грошы за рэкламу папрасіў. Можа, гэта яшчэ ўсплыве, скажуць пра мяне, што нажываюся на дзяржаўныя грошы.
«НН»: Вы футбольны заўзятар. Ці працягваеце сачыць за беларускім футболам?
ПХ: Я сачу толькі за акцёрскай камандай «Без грыму», дзе гуляюць мае сябры і якую стварыў Юрый Іванавіч Зінчанка. Я так удзячны гэтаму чалавеку за тое, што ён калісьці ў маім жыцці з’явіўся. У камандзе акцёры з розных тэатраў, кубак нядаўна ўзялі.
Калі-некалі гляджу, на якім месцы Гомель, бо я адтуль родам. А больш ні за кім не сачу.
«НН»: Самі цяпер, напэўна, не гуляеце ў сувязі з пераездам?
ПХ: Так, гэта адна з вялікіх складанасцяў у маім жыцці, таму што ў мяне няма каманды, з якой я бы мог трэніравацца.
«Старэйшы сын з 15 год жыве сваім жыццём»
«НН»: У інстаграме вы падпісаны «Кутуньё». Чаму?
ПХ: Мой першы псеўданім. Звязаны яшчэ з той гісторыяй з тэатрам Максіма Горкага. Гэта першы раз, калі мяне заціралі. Я тады граў у Сучасным мастацкім тэатры, і напачатку спектакля мы выходзілі на сцэну, называлі сваё прозвішча і казалі ролі, якія выконваем.
Перад спектаклем да мяне падышоў мастацкі кіраўнік Уладзімір Ушакоў і сказаў, што ёсць нейкі куратар па мне, лепш не называць сваё прозвішча, прыдумаць штосьці іншае. Ну я выйшаў і прадставіўся: мяне завуць Павел Кутуньё. Не ведаю, чаму гэта ў галаву прыйшло. Так першы псеўданім і прыжыўся.
«НН»: Як часта цяпер бачыцеся з сям’ёй?
ПХ: Нячаста, раз на месяц.
Разам з жонкай Ганнай
«НН»: Вашаму старэйшаму сыну 18, паступіў кудысьці?
ПХ: Не, Піліп з 15 год стаў жыць сваім жыццём і нават не з намі. Спрабуе недзе працаваць. Я трымаю з ім сувязь. У яго нялёгкі лёс, канечне, і вуліца яго зацягнула, былі падлеткавыя праблемы адміністрацыйнага характару.
Калі з намі жыў, ішоў на фізмат, калі выбраў свой шлях, былі іншыя варыянты, хацеў на кухара вучыцца. Але так нікуды не паступіў.
«НН»: Для вас гэта балюча, што ён вырашыў сваім шляхам ісці?
ПХ: Ну напачатку было балюча, вельмі, бо шмат высілкаў было ўкладзена — і Ганна займалася, і рэпетытары. Піліп кемлівы хлопец. Потым мы падумалі, калі ён будзе шчаслівы кухарам, гэта таксама добрая праца.
А калі не захацеў быць кухарам, мы змірыліся з тым, што чалавек абраў свой лёс. Я ж не магу яго за руку правесці па ўсім жыцці. Мая задача — сказаць яму, што будзе ў выніку, калі ён пойдзе туды ці туды. А сілком, нават калі гэта блізкі табе чалавек, немагчыма нічога зрабіць.
«НН»: Хтосьці з дачок у актрысы збіраецца?
ПХ: У мяне сярэдняя Алівія займаецца ў тэатральнай студыі. І Адэля магла б, але яна больш захапляецца хіп-хопам, вакалам. Не ведаю, як малодшая, пакуль не заяўляла. А Івона, здаецца, не хоча.
«Мы выйшлі з любоўю, а з іншага боку людзі настроіліся на вайну»
«НН»: У жніўні мінулага года вы пісалі, што не варта чакаць хуткіх перамен. Чаму ўжо тады былі ўпэўнены ў гэтым?
ПХ: Я думаю, гэта ў сілу беларускага характару. І мне вельмі падабаецца, як наш народ выйшаў, як мы супрацьстаялі мірна, без зброі, без лайна, без нянавісці. Гэта сапраўды рух любові і жаданне да перамен.
Ведаеце, тут справа ў тым, што мы выйшлі з любоўю, а з іншага боку людзі настроіліся на вайну. Калі ў іх зброя, змагацца вельмі цяжка. Але я не хацеў бы іншага шляху, каб на вуліцах Мінска было тое, што паказвалі па дзяржаўных каналах і чаго не было: кактэйлі Молатава, забойствы, параненыя сілавікі.
Канечне, гэты шлях вельмі доўгі. І калегі ўкраінскія казалі, што мы занадта мірныя, і армяне так казалі. Цяпер выязджаюць лепшыя людзі, рэстаратары, айцішнікі, ідзе ціск на спартсменаў… Напэўна, у гэтай краіне наступіць час кафетэрыяў і палацаў культуры, на жаль.
«НН»: Што чакае культурны асяродак? Частка акцёраў і гуртоў з’ехала, курсы «Мова нанова» прыкрылі.
ПХ: Ці ў анлайн, ці ў андэграўнд сыдзе да пары да часу. І гэтыя людзі застануцца героямі для культуры Беларусі, калі яны будуць працягваць працаваць.
Нават калі яна будзе за межамі рэспублікі. Бо знаходзячыся цяпер у межах рэспублікі, немагчыма стоадсоткава сказаць, што мы працуем на яе культуру. Я пакуль спрабую стаць на ногі, каб адчуваць сябе нармальна.
«НН»: А што адчуваеце, калі цяпер у Мінск прыязджаеце?
ПХ: Можа быць, скруху. Я згадваю той час, калі на вуліцах было пад 300 тысяч. Ведаю, што ў гэтым горадзе яшчэ шмат любові — яна там была і яна дасць свае парасткі. Я чамусьці цяперашні Мінск не адчуваю. Гляджу і бачу мінулае. Дзіўнае пачуццё, не магу адным словам выказаць.
