Знайсці
01.06.2023 / 21:2110РусŁacБел

У Мінску могуць зачыніць яшчэ адзін касцёл? 

Касцёл Узвіжання Святога Крыжа на Кальварыі чакае маштабны капрамонт. Падрыхтоўка да рамонтна-аднаўленчых работ у Чырвоным касцёле раней ужо стала фармальнай падставай да закрыцця храма для богаслужэнняў. 

Капліца і касцёл Узвіжання Святога Крыжа на Кальварыйскіх могілках. Фота: Wikimedia Commons

Паводле інфармацыі на Goszakupki.by, прадпрыемства «Мінская спадчына», якое займаецца будаўніцтвам, рэканструкцыяй, рэстаўрацыяй і аднаўленнем аб'ектаў на тэрыторыі гістарычнага цэнтра горада Мінска (але, як бачым, не толькі), плануе правесці абследаванне тэхнічнага стану будаўнічых канструкцый і інжынерных сістэм перад пачаткам капітальнага рамонту з мадэрнізацыяй і рэстаўрацыяй касцёла Узвіжання Святога Крыжа, шасці капліц-пахавальняў і ўваходнай брамы, размешчаных на тэрыторыі мінскіх Кальварыйскіх могілак.

Кальварыйскія могілкі на паштоўцы пачатку XX стагоддзя

Кальварыйскія могілкі паўсталі на ўзгорку каля дарогі на Ракаў у XVIII стагоддзі. Узгорак той звалі Святым месцам. У часе пасяджэння капітула кармелітаў у 1745 годзе ў Лідзе мінскі канвент атрымаў дазвол на заснаванне Кальварыі — святога месца, куды сцякаюцца натоўпы набожных, хворых, калек, старцаў на пакаянне. Праз пяць гадоў тут быў пастаўлены драўляны касцёл.

Кальварыйская брама з магільнай атрыбутыкай на фасадах. Фота: Wikimedia Commons

У 1836 годзе стары драўляны касцёл на Кальварыйскіх могілках згарэў. На яго месцы, дзякуючы фундацыі Паўлікоўскіх, у 1839 — 1841 гг. пабудаваны новы мураваны касцёл у стылі псеўдаготыкі. Гэта быў адзін з двух каталіцкіх храмаў, якія былі ўзведзены ў Мінску на працягу XIX стагоддзя, другім быў касцёл на Залатагорскіх могілках. У крыпце пад Кальварыйскім касцёлам пахаваны мастак Ян Дамель і мінскі біскуп Матэвуш Ліпскі.

У 1830 годзе па фундацыі Кабылінскіх на ўваходзе на могілкі пастаўлена класіцыстычная брама з магільнай атрыбутыкай.

Капліца-пахавальня біскупа Паўла Равы. Фота: Wikimedia Commons

Кальварыйскія могілкі адрозніваюцца незвычайнай колькасцю капліц-пахавальняў, якая можа параўнацца хіба што толькі з віленскімі могілкамі Росы. Некалькі капліц пабудавана ў стылістыцы класіцызму, сярод іх вылучаецца пахавальня біскупа Паўла Равы, іншыя — у неагатычным стылі і нават у стылі мадэрн. 

Пахавальня, з якой звязана легенда пра прывід маладой дзяўчыны. Фота: Wikimedia Commons

З адной з кальварыйскіх пахавальняў, дарэчы, звязана містычная гісторыя, пра якую нам калісьці распавёў краязнавец Павел Дзюсекаў:

«Позняй восенню памерла маладая дзяўчына. Яе вырашылі пахаваць на Кальварыйскіх могілках. Паклалі ў труну, адпелі, замуравалі ў склепе. Але аказалася, што паненка не памерла, а заснула летаргічным сном. Прачнуўшыся, дзяўчына так і не змагла выбрацца з гэтай смяротнай пасткі. З тых часоў яе прывід у познія лістападаўскія ночы блукае па могілках. Кажуць, што ў 1980-я склеп адкрылі і знайшлі там шкілет жанчыны, якая сядзела ў куце і сціскала ў руках свае валасы. Адны кажуць, што пасля таго прывід знік, іншыя ж упэўнена сцвярджаюць, што да сёння бачаць белую постаць, якая блукае між магіл».

Капліца ў стылі мадэрн. Фота: Wikimedia Commons

Большасць капліц выдатна захавалася. На мадэрнавай капліцы, напрыклад, засталіся і металічныя дзверы з накладнымі філёнгамі, і металічныя рамы вітражоў. Не пашчасціла толькі адной з гатычных капліц, ад якой за апошнія дзесяцігоддзі засталося толькі некалькі кавалкаў прасценкаў. Ахоўны статус могілак як помніка гісторыі не дазволіў гэтыя рэшткі «ўпарадкаваць» (чытай — знесці), як тое было зроблена ў 2012 годзе з рэшткамі пахавальні сям'і Вярыгаў на могілках Крупцы, што выходзяць на «ўзорны» кавалак праспекта Пераможцаў каля Драздоў.

Капліцы каля агароджы могілак, справа — пахавальня роду Віткевічаў, пра што сведчыць захаваная над уваходам шыльда. Фота: Wikimedia Commons

Але і на Кальварыйскіх могілках не ўсё добра з захаваннем. Нягледзячы на ахоўны статус усяго комплексу, у межах заканадаўства аб пахаваннях тут перыядычна выкідаюць на сметніцу старыя крыжы і агароджы з пахаванняў, за якімі няма догляду. Апошні такі выпадак здарыўся ў ліпені 2021 года. У гэтым плане сітуацыя вельмі нагадвае добраўпарадкаванне Вайсковых могілак, зачысткай якіх у свой час абурылася беларуская грамадскасць і прафесійная супольнасць. 

Цагляная капліца ў цэнтральнай частцы могілак. Фота: Wikimedia Commons

Пачатак абследаванняў, які мусіць пацягнуць за сабой падрыхтоўку да рамонтна-аднаўленчых работ, з аднаго боку, пазітыўны крок да захавання нашай гісторыка-культурнай спадчыны. Але з другога боку, тая ж прычына, правядзенне абследаванняў і рамонтных работ пасля дзіўнага невялікага пажару сталі фармальнай прычынай да закрыцця ў верасні 2022 года Чырвонага касцёла ў Мінску. Гэтая мера, відавочна, была выклікана не столькі вытворчай неабходнасцю і думкамі пра бяспеку вернікаў, колькі жаданнем пакараць Каталіцкую царкву, што захоўвае сваю незалежнасць. Звесткі пра пагрозы адабрання храмаў паступалі таксама з Магілёва і Бабруйска.

Старыя агароджы, выкінутыя на сметнік. Фота: тэлеграм-каналы

Як і ў выпадку з Чырвоным касцёлам, тут ізноў фігуруе «Мінская спадчына». Таму ўзнікае справядлівае пытанне, ці не стануць работы на мінскай Кальварыі афіцыйнай нагодай для закрыцця касцёла Узвіжання Святога Крыжа, то-бок чарговай рэпрэсіўнай мерай супраць беларускіх каталікоў?

«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны

ПАДТРЫМАЦЬ

Чытайце таксама:

Самы дарагі, трагічны, містычны. І іншыя незвычайныя помнікі на Кальварыйскіх могілках ФОТЫ

Да гадавіны трагедыі на Нямізе: праклён скульптара Інькова

80 пахаванняў выбітных беларусаў, якія варта наведаць на Дзяды +МАПА КАЛЬВАРЫЙСКІХ І УСХОДНІХ МОГІЛАК

Пабралася шлюбам з паўстанцам, нарадзіла шасцярых дзяцей, а пасля прыйшлі бальшавікі — гісторыя аднаго помніка на Кальварыі

Ф. Раўбіч

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй
ананімна і канфідэнцыйна?

Клас
Панылы сорам
Ха-ха
Ого
Сумна
Абуральна
0
Рэальнасьць /адказаць/
02.06.2023
Эннот, Так. Я сур'ёзна веру, што Бог існуе. Многія людзі таксама вераць, і мы верым, што Божая мара для чалавецтва нашмат лепшая за той кашмар, які людзі часта робяць адзін аднаму, як мы бачым у Беларусі пад Лукашэнкаю. Сьвятары проста прызначаны быць слугамі Бога й людзьмі, якія навучаюць і натхняюць. Але вернікі павінны браць на сябе адказнасьць за сваё духоўнае й маральнае здароўе.
1
Юрий/адказаць/
02.06.2023

1
Максим Дизайнер/адказаць/
02.06.2023
Правильно. И сделать бассейн. Памяркоуныя атеисты все равно не заметят.
Паказаць усе каментары
Каб пакінуць каментар, калі ласка, актывуйце JavaScript у наладах свайго браўзера
Каб скарыстацца календаром, калі ласка, актывуйце JavaScript у наладах свайго браўзера